IJsstaaf fabriek in Warmenhuizen
Door: Cor Beemsterboer
Na de tweede wereldoorlog werd Duitsland in vier gedeeltes verdeeld die onder militaire toezicht
kwamen van respectievelijk Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Amerika. Het Amerikaanse
leger moest natuurlijk gevoed worden en een product dat volop door Amerikanen werd geconsu
meerd was ijsbergsla, in de Nederlandse volksmond werd deze Amerikaanse sla genoemd.
Deze Amerikaanse sla werd in Nederland nagenoeg
niet geconsumeerd, dus ook niet geteeld. Mijn vader
(JPB) wist als aardappelhandelaar en door zijn interna
tionale contacten, dat er vanuit het Amerikaanse leger
in Duitsland behoefte was aan deze ijsbergsla. Hij wist
een aantal telers te interesseren om deze sla voor hem
te gaan telen. Er werd een contract afgesloten met het
Amerikaanse leger voor het leveren van ijsbergsla in
de maanden juni, juli en augustus. Dit fenomeen
speelde zich af aan het einde van de jaren 40.
Voor de aardappelopslag werd aan de stationsstraat
15-17 in Warmenhuizen rond 1947 een koelhuis
gebouwd welke mechanisch werd gekoeld, net na de
oorlog was dit revolutionair. Maar met gekoeld ver
voer was toen nog geen enkele ervaring opgedaan. Zo
was ook het gekoeld vervoer van deze sla naar
Duitsland nog een groot probleem. Bij de NS was het
bestaan van koelwagons toen nog onbekend.
De oplossing
Het koeltechnisch bedrijf Zephyr uit Zoetermeer dat
de koelinstallatie voor het koelhuis had geleverd bracht
de oplossing. In die dagen bestonden er nog maar
weinig koelkasten, laat staan vrieskisten. Producten
werden toen in een kelder fris gehouden maar in de
zomer liep de temperatuur op naar de 16 - 17 - 18
graden naar gelang hoe warm het buiten was.
De oplossing was om een ijsstaaf fabriek te bouwen.
Cees Pronk en Jo Wiering bouwden het pand. De
vriesinstallatie werd door Zephyr geleverd. De vries-
installatie draaide op het koelmiddel 'ammoniak' en
bracht een vloeibaar pekelbad 20 graden onder nul.
Stalen kokers van 25 cm in het vierkant, enigszins taps
toelopend en 1,25 meter lang, werden gevuld met
kraanwater. Deze liet men in het vloeibare ijskoude
pekelbad zakken en in minder dan 24 uur werden de
ijsstaven geproduceerd.
Zicht op Haringcarspel
Stationsstraat 15-17 Warmenhuizen.
december 2018
