Het nieuwe wapen van Schagen
Door Marieke Wever
Begin dit jaar is tijdens een raadsvergadering het wapen van
de nieuwe gemeente Schagen gepresenteerd.
Dit wapen is door de Hoge Raad van Adel samenge
steld uit onderdelen van de drie wapens van de voor
malige gemeenten. Het schild en de geharnaste man
zijn van het oude wapen van Schagen, de staande
leeuw van de gemeente Zijpe en de kroon van het
wapen van Harenkarspel.
Waarom een gemeentewapen?
Bij Burgerzaken is een symbool nodig dat gebruikt kan
worden voor briefpapier, omslagen van aktes van de
burgerlijke stand, stempels voor afschriften van de aktes
en dergelijke. Een gemeentewapen wordt voor eeuwig
geregistreerd en blijft een gemeente ook na opheffing
representeren. Het is daarom een stuk cultuurhistorie
en geeft een uitstraling van autoriteit. Vanwege het
historische karakter geeft een gemeentewapen meer
cachet dan een logo, dat met de jaren veranderd.
Geschiedenis van het wapen
Vandaag de dag is een wapen een kenteken van een per
soon, familie, vereniging, gemeente of waterschap bij
voorbeeld, maar oorspronkelijk hadden alleen heren en
ridders een wapenschild. Dat had een praktische reden.
Tijdens de kruistochten kwamen zware, gesloten hel
men in zwang. Om in de strijd te zien wie vriend en
wie vijand was, moest elke ridder een eigen teken op
zijn schild dragen, zodat hij duidelijk herkenbaar was.
Die eerste tekens waren zeer eenvoudig, een rood
kruis op een wit veld bijvoorbeeld. Zo zag je al van
verre wie er aankwam. Men had immers in de hitte
van de strijd geen tijd om het schild van de tegenstan
der lang te moeten bestuderen!
Heraldiek
Begin 12e eeuw was een hele cultuur rond het wapen
ontstaan, waarvan de regels en gebruiken in de heral
diek (wapenkunde) werden vastgelegd. Wapenschilden
werden meestal ontworpen door herauten, die alle
wapens noteerden in een wapenboek. Tijdens een
oorlog stelden deze herauten in opdracht lijsten samen
van de ridders die naar het slagveld gingen, om identi
ficatie van gesneuvelden of gevangenen te vereenvou
digen. Voor gevangengenomen ridders kon men aan
de hand van het wapenschild (is 't een belangrijk per
soon of niet?) ook de hoogte van het losgeld bepalen.
Prestigeobject
In de late 12e eeuw werd het steeds meer een presti
geobject en gingen zonen het wapen van hun vader
gebruiken, waaruit het familiewapen is ontstaan. In de
13e eeuw maten staten, steden, gilden en belangrijke
burgers zich eveneens een wapen aan. Boeren hielden
het eeuwenlang bij huismerken, maar ook in die krin
gen werd een familiewapen in de loop der eeuwen
steeds algemener.
In de 12e en 13e eeuw werden wapenschilden werkelijk
gebruikt. In de late middeleeuwen waren zij belangrijk
bij riddertoernooien. Toen deze niet meer gehouden
werden, ontstond een 'papieren heraldiek' waarin steeds
ingewikkeldere wapens werden samengesteld, omlijst
met kronen, leeuwen, mantels en wat dies meer zij. In
Nederland registreert de Hoge Raad van Adel alle adel
lijke en overheidswapens. Ook adviseert zij de Kroon
inzake nieuwe wapens die worden aangevraagd. Als zij
positief adviseert en het wapen door de Kroon wordt
toegekend wordt hierover een Koninklijk Besluit gepu
bliceerd en een wapendiploma opgemaakt.
Bron:Wikipedia.
Zicht op Haringcarspel
Het nieuwe wapen van Schagen.
Van links naar rechts: de wapens van Schagen, Zijpe en
Harenkarspel, waaruit het nieuwe wapen is samengesteld.
november 2015
