Zicht op Haringcarspel
teiten of hoe het afgelopen is met deze familie, buiten
hetgeen in de brief stond geschreven, blijven duister.
Motief emigratie
Wat was zijn motief om te emigreren? Het zal zeker
voor een deel hebben bestaan uit ongenoegen over
het armelijke bestaan in Nederland, en zijn ongeluk
daar een vrouw en al zes kinderen te verliezen. Maar
ook zijn geloofsovertuiging zou aan z'n emigratie-
drang een bijdrage hebben geleverd. Hij volgde in
feite een van de leiders van de Afgescheidenen
Hendrik Peter Scholte die hem in 1847 was voorge
gaan en zich met 700 volgelingen in het Noord-
Amerikaanse Pella hadden gevestigd. Hun vertrek was
niet louter door godsdienstige motieven ingegeven.
Velen dachten aan de andere kant van de oceaan ook
economisch een beter bestaan te vinden. Aanvankelijk
wei-gerde Scholte zich aan te sluiten bij Dutch
Reformed Church maar na enige conflicten sloot hij
zich aan bij Albertus van Raalte en na de dood van
Scholte in 1868 viel zijn gemeente van Afgescheidenen
uiteen. Bleef Jacob vasthouden aan de denkbeelden
van Scholte? In ieder geval is zijn naam niet terug te
vinden in de boeken van de Dutch Reformed Church
van Lansing. Naar de voorgaande brief te oordelen
werd het gezin rond 1881 verblijd met een geboorte
van een dochter. Verdere gegevens over Jacob en zijn
gezin ontbreken.
Genealogie
Terugkomend op zijn familie in Nederland bleek deze
zo interessant dat een uitwer-king in een genealogie
een aardig inzicht zou geven hoe deze familie zich
ontwikkelde in Nederland en daarbuiten.
Om te beginnen was in 1915 een stamreeks van de
familie verschenen in de 6e jaargang van Nederlands
Patriciaat. Opname in Nederlands Patriciaat beteken
de volgens het Centraal Bureau voor de Genealogie
dat de familie dan een vooraanstaande rol in de
Nederlandse samenleving had gespeeld.Van de familie
van Jacob kan worden gesteld dat ze een voorname rol
vervulde. Al zoekende naar de familie bleek het toch
een zeer omvangrijke familie die in sommige geledin
gen aanzien genoot. Er zaten veel juristen en predi
kanten bij die zich vaak gingen bedienen van dubbele
namen, een verschijnsel van die tijd. Maar er waren
ook afvalligen en familieleden die van de Hervormden
overliepen naar de Remonstranten en Katholieken.
De achternaam leende zich voor tal van schrijfwijzen
en zette zich ook voort als Harencaspel en Haringcaspel
zonder het tussenvoegsel 'van'. Ook is vooralsnog is
geen verbinding kunnen leggen met de bekende
familie Van Harencarspel Eckhardt, Van Harencarspel
van Beverwijk en Van Harencarspel Decker, waarvan
indrukwekkende rouwborden aanwezig zijn in de
NH-kerk te Beverwijk. Het Van Meertsensinstituut
geeft aan dat er in 1947 nog 9 Van Harencarspels in
Nederland woonden; in 2007 kwamen ze niet meer
voor, dus zijn de naamdragers vermoedelijk uitgestor
ven. Ook de Amerikaanse tak lijkt hetzelfde lot te zijn
ondergaan, ook daar zijn verdere nazaten met deze
naam onvindbaar. Niet zo verwonderlijk als Jacob
alleen maar dochters voorbracht.
Volledige tekst inclusief stamreeks van dit verhaal is
eerder gepubliceerd in Hollands Noorderkwartier,
jaargang 24, nummer 4, december 2010, aflevering 84.
De Rijp december 2011
Fred Hoek
fc.hoek@quicknet.nl
december 2012
