stille zomeravond plotseling een onwezenlijk
tafereel, vliegtuigen duiken met veel lawaai
naar beneden, mensen kruipen in paniek heen
en weer, het heeft iets van een komische film
waar niets valt lachen.
Even plotseling als zij kwamen verdwenen de
toestellen weer. De rust is terug. De
treinreizigers kloppen zwijgend het vuil van hun
kleding en sloffen geheel ontdaan naar het
station. Wellicht denken ze "het viel wel mee,
ze hebben niet geschoten". Ik weet echt niet
wat wij tegen elkaar hebben gezegd toen de
vliegtuigen verdwenen. Wagenaar was een
nuchtere Noord-Hollander. Ik kan mij zelfs
voorstellen dat zijn eerste woorden waren
"hebben we eigenlijk al een tweede kop koffie
gehad?". Wat wij ook niet weten, wat die
piloten terug op hun basis in midden Engeland
tegen elkaar hebben gezegd. Zij zaten er
tenslotte in letterlijke zin "met de neus
bovenop". Zij voerden geen aanval uit, ze
hebben de vijand geen schade gedaan. Was
het dan een grapje op de zondagavond om wat
mensen uiteen te jagen. Ik zou dan als collega
vliegers tegen elkaar gezegd hebben, "laat die
mensen voortaan toch met rust".
Een paar weken later dook een viertal
toestellen bijna op dezelfde plaats naar
beneden, maar daar zaten piloten in, die er
geheel anders over dachten. Ook zij
verschenen plotseling en gingen direct tot de
aanval over, waarschijnlijk omdat op de laatste
wagen afweergeschut stond opgesteld. Wij
waren toen in huis, maar nimmer hebben wij
een situatie meegemaakt waarin een vredige
sfeer zo snel over ging in een oorverdovend
lawaai van schietende vliegtuigen en het
gebulder van afweergeschut. Wij doken op de
grond achter muren terwijl de kogels boven
door het dak gingen. In feite duurde het maar
kort, het waren maar een paar salvo's, maar
iedereen was in paniek. Vooral toen wij ons
realiseerden dat de baby van een dochter van
vader Wagenaar nog boven in de wieg lag.
Gelukkig lag de baby nog te slapen;
ongedeerd. Wij realiseerden ons die dag wel
dat onze boerderij echt wel in de gevarenlinie
lag. De boerderij heet(te) Ora et Labora, bidt
en werk, (en dat deden we elke dag!), maar je
moest ook steeds op je hoede zijn.
Het waren uiteraard niet de jagers zoals de
spitfires en de hurricanes die de onrust
veroorzaakten. De bommenwerpers, de
lancasters en de halifaxen, waren vooral
gedurende de avond en veel vaker in de nacht
actief. Deze toestellen vlogen bij voorkeur over
gebieden waar ze wat minder last hadden van
zoeklichten en afweergeschut, en daarom werd
vaak over midden Noord-Holland gevlogen en
daarbij over de Zuiderzee (IJsselmeer).
Boerderij Ora et Labora.
Eerste toepassing van radar.
Wij hebben in het voorjaar van 1944 voor het
eerst gehoord over toepassing van de radar in
de oorlogvoering. De geallieerden hebben de
Duitsers begin 1944 wel behoorlijk "bij de neus
genomen". Radar is een systeem waarbij men
bepaalde radiogolven uitstraalt en welke op
een ijzeren plaat reflecteren, zoals het licht op
een spiegeltje. Deze uitvinding werd toen voor
de eerste maal in de oorlogsvoering toegepast.
Het is zeker zeer toevallig dat wij op die
morgen daarmee kennis maakten en wel op
onze akkers. Wij zagen op de akkers dat het
land bedekt was met smalle strookjes
zilverpapier. In de wijde omgeving had het als
het ware strookjes zilverpapier geregend. De
Duitsers die hun radarsignalen in westelijke
richting straalden, konden in die periode op hun
radarschermen de reflecties op de
aanvliegende Engelse vliegtuigen zien. Zij
zagen als het ware boven de Noordzee de
toestellen als lichtende puntjes, terwijl ze ook
konden zien in welke richting ze vlogen. Op
deze manier was het mogelijk voor bepaalde
gebieden maatregelen te nemen. Nu de
Engelsen echter die strookjes uitstrooiden,
zagen zij op de schermen duizenden
lichtpunten, alsof er vele duizenden toestellen
kwamen aanvliegen. De hele verdediging in
paniek, als zou "de wereld nu haast vergaan".
Zo was dit stukje techniek, anders gezegd een
stukje tactiek, ons weer duidelijk.
Wij wilden uiteraard de volgende morgen altijd
wel weten, welke stad of steden waren
aangevallen. De BBC - waar we steeds naar
luisterden, hoewel dat verboden was - meldde
-26-
