DE GEUS, DE MOOR EN DIEPSMEER
In "Gens Nostra" (nr 60), het orgaan van de Nederlandse Genealogische Vereniging van oktober
2005, stonden nog weer enkele opmerkelijke stukjes over deze toch wel bijzondere familie. Dit
naar aanleiding (deel 2) van de Kwartierstaat van Joan Pieter Geus (1919-2001) te Koedijk1,
door G. Kalverdijk en M.C. Sluis.
In dit verhaal wordt achtereenvolgens aandacht besteed aan de uitgebreidere stamboom Geus,
aan de vele korenmolenaars in de familie van Jo Geus (ook die van Koedijk) en aan de bijzondere
familie De Moor. Apart volgt een bijdrage over de Diepsmeer een voorbeeld van het
belangstellingsterrein van Geus.
Genealogie (stamboom) van de familie
Geus in relatie tot deze kwartierstaat.
Nog in 1991 nam Jo Geus op grond van zijn
toenmalige gegevens in de eerste versie van
de stamboom Geus "voorlopig" aan dat Claas
Jacobsz. Geus de stamvader was van zijn
geslacht. In de laatste tien jaren van zijn
leven verzamelde Jo Geus nog zoveel
bewijzen uit secundaire bronnen, dat hij in het
voorwoord bij zijn uitgewerkte stamboom ten
slotte kon melden: "Inmiddels zijn er veel
meer gegevens achterhaald en verwerkt in de
jongere en oudere kwartierstaatnummers".
Daarmee beschouwde Jo Geus het kennelijk
verantwoord Dirck (die) Geus, alias Dirck
Jacobs Gues2 aan te merken als stamvader.
De stamboom, die weliswaar dus wat later
begint bij bovengenoemde Claas Geus, geeft
meer details over de personen, die deels in
deze kwartierstaat zijn opgenomen en is
bovendien door zijn uitgebreide behandeling
van vier takken Geus interessant. De plaat
sing ervan in een boeiende historische con
text was mogelijk door zijn grote kennis van
de regionale geschiedenis en de gelukkige
omstandigheid, dat Geus als belastingsdes-
kundige doelgericht kon speuren in onder
meer belastingregisters, grafelijke rentmees
terrekeningen en polderleggers, die voor
genealogen nogal eens gesloten boeken
blijven. De stamboom (genealogie) van de
familie Geus, die hij zelf niet meer heeft
kunnen publiceren, is te vinden in de biblio
theek van de N.G.V.-afdeling Hollands
Noorderkwartier te Alkmaar, als bijlage van
de kwartierstaat (uitgebreid met de kinderen
van de kwartierstaathouders).
Korenmolenaars-families in Geus'
kwartierstaat.
Tussen de voorouders van zijn grootmoeder
Vrouwtje de Geus zaten vele verwante
korenmolenaars. In 2002 schreef Jo Geus
een artikel onder de titel 'De families Hilles,
De Geus en Tol, drie verwante koren
molenaarsgeslachten uit Sint Maarten, de
Zijpe en Warmenhuizen' het volgende:3
"Koren- of meelmolenaar is een vak dat
terdege moet worden geleerd. Veel molens
werden soms generaties lang door dezelfde
families in bedrijf gehouden en als er meer
dere zoons waren, werd getracht een molen
in de omgeving te kopen. Zo konden in
diverse dorpen molenaars met dezelfde
familienaam voorkomen. Doordat molenaars
zoons vaak als knecht eerst op een andere
molen werkten en daar met molenaars
dochters in contact kwamen, raakten meer
dere families aan elkaar verwant. Zo komen
de bovengenoemde families alle drie in mijn
kwartierstaat voor".
In hetzelfde artikel wordt een zekere Pieter
Hilles, voor 1692 overleden, als eigenaar
genoemd van de molen aan de oostzijde van
Sint Maarten, volgens de kaart van Jan
Jansz. Dou uit 1680 staande op de Groene-
dijk aan de wielen (door dijkbreuk ontstane
binnendijkse meertjes). Volgens een
testament van 16 augustus 1692 is hij
getrouwd met Anna Jans en hebben zij twee
zonen gehad: Jan Pieters die in 1690 de helft
in een Alkmaarse moutmolen gelegen bij de
waterpoort kocht, en Hillebrant die in 1713 als
meelmolenaar te Sint Maarten vermeld is en
in 1717 de korenmolen van Warmenhuizen
koopt van Reyer Psz. Molenaar.4 Vanaf de
eerstgenoemde molenaar (Jan Pieters Hilles
is een zogenaamd 'meelspoor' van mole
naars in de kwartierstaat te volgen via
Tol/Hilles naar de Geus/Tol en Tol/Wognum.
Een ander spoor begint in 1723 als school
meester Jan Dirksz. de Geus uit Schagen
voor zijn zoon Cornelis een huis en molen te
Oude Niedorp koopt. Deze aankoop zou
grote gevolgen hebben, want Jan de Geus'
twee kleinzoons Jacob Czn. en Pieter Czn.
-30-
