Den Helder en omdat zijn gezondheid verder werken bemoeilijkt, werd omstreeks 1960 de smederij
gesloten en bij de woning getrokken. Inventaris en gereedschappen verhuisden naar museum
Vreeburg' in Schagen. 23
Tegenover de smederij, aan de overkant van de weg, bevond zich de manufacturenzaak van Leendert
de Pee, gehuwd met Jannetje Groet uit Sint Maarten. Leendert was al op jonge leeftijd vanuit de Stroet
begonnen met een ambulante handel in textiel. Hij slaagde erin aan de Herenweg een goed lopende
zaak op te bouwen. Hij was aangesloten bij de inkoopcombinatie 'Nederland'. Zijn zoon Jo(ost) die met
Guus Glas uit Petten getrouwd was, zette later de zaak voort. De oudste zoon Cor, had al een
manufacturenzaak in Sint Pancras en de jongste, Thijs, had er een in Bergen. Rond 1960 zag Jo zich
genoodzaakt, door gebrek aan een opvolger en door toenemende concurrentie de zaak te sluiten 4
Naast de smederij stond het woonhuis van Abraham Klerk, burgemeester van Sint Maarten en zijn
vrouw Neeltje Govers. Het ambt van burgemeester heeft hij tot 1937 vervuld, daarna werd opgevolgd
door Reindert Kooiman, gehuwd met Lies Blees. Die liet het huis van Dirk Blom, schuin tegenover de
woning van Klerk slopen en er een fraaie villa bouwen. In de oorlog moest Kooiman onderduiken en
kort erna werd hij burgemeester van Purmerend. In 1947 werd Piet Korver benoemd tot burge
meester. Deze was getrouwd met Anna Groot. Na een burgermeesterschap van ruim 25 jaar werd hij
opgevolgd door Wim Cattel die later naar de Beemster ging. Zes jaar later gevolgd door Piet
Veenhouwer. Deze maakte het einde van het bestaan van de gemeente Sint Maarten mee. Na eeuwen
zelfstandigheid werden we samengevoegd met de gemeentes Harenkarspel en Warmenhuizen. 24
Voorbij het huis waar destijds burgemeester Klerk woonde gaan we rechtsaf de Lutjeweg in en daar
treffen we meteen al, als enige woning aan de zuidkant, het kruidenierswinkeltje van de weduwe
Bronder aan. Nadat haar man in 1918 aan de Spaanse griep was overleden, heeft Anna Bronder-
Koning diens zaak jarenlang samen met haar kinderen Trien, Piet, Nelie en Dieuw voortgezet. Later
deden dat Piet Bronder en zijn vrouw Trijnie Schrijver, daarbij gesteund door knecht Wim Swart. Toen
de bakkerij van voorheen Gerrit Jongens, op de hoek van de Herenweg en de Lutjeweg te koop kwam,
hebben zij daarin hun supermarkt gevestigd. Hun oude winkeltje werd tot woonhuis verbouwd. 25
De gebroeders Jongens kwamen omstreeks 1920 vanuit Edam naar Sint Maarten. Zij trouwden hier
met de gezusters Groet, Cor met Guurtje en Gerrit met Jaantje. Daarna ging Cor in een bakkerij in
Eenigenburg voor zichzelf beginnen. In hun pand woonde jaren later de acteur Albert van Dalsum en
diens vrouw Do (beide begraven op het kerkhof van Tuitjenhorn). Gerrit kon echter het werk in de
bakkerij van Sint Maarten niet alleen af, hij nam een inwonende knecht, Piet van Vuure, in dienst. Deze
bakkerij floreerde, niet alleen vanwege de kwaliteit van het brood, maar ook door het assortiment koek
en banket. Toen Gerrit op leeftijd kwam heeft hij de zaak overgedaan aan Gerrit Huisman die er nog
jarenlang een goed inkomen van had. Na lichamelijke aftakeling verkocht deze zijn bakkerij aan Wim
Swart en Piet Bronder, die er dus hun supermarkt in vestigden. 26
De supermarkt van Bronder en Swart had een uitgebreide klantenkring, ook nog in de tijd dat Piet
Bronder zijn aandeel aan Wim Swart overdroeg. Jammer was dat Niek Bes in het voormalige woonhuis
van burgemeester Klerk een winkel opende, aanvankelijk in doe-het-zelf artikelen en textielwaren,
maar ook een postagentschap. Toen hij later op het idee kwam er een supermarkt van te maken, op
nauwelijks 25 meter afstand van de zaak van Swart, werd dat teveel van het goede. Alle twee zaken
kwamen tot een voortijdig einde waarna de panden verbouwd werden tot woonhuizen. Geen kruidenier
meer in het dorp. 26
Aan de Herenweg, even voorbij de bakkerij van Jongens, stond het woon- en winkelhuis van Piet
Schrijver Cz. En zijn vrouw Neeltje Biesboer. Piet ventte met groente en fruit, zijn vrouw runde het
kleine winkeltje met textiel en wol. Piet was ook nog muzikant, samen met wat kennissen verzorgden
zij onder andere de muziek op de kermissen in de omgeving. Hij en zijn vrouw stonden als er
geschaatst kon worden met een kraam op het ijs van de Veert of van de Wiel. Nadat Piet gestorven
was probeerde Neeltje nog een aantal jaren het zaakje draaiende te houden, maar uiteindelijk moest
ze beslissen de winkeldeur te sluiten. 27
4
