SCHANSEN TE SCHOORLDAM EN KRABBENDAM
In navolging van de 750 jaar stadsfeesten in Alkmaar is er te Schoorldam en Krabbendam ook
wat te vieren, namelijk ongeveer 430 jaar geleden dat de schansen daar gemaakt en verdedigd
werden tegen de Spanjaarden.
De schansen "inden trouble tyt 1573 - 1574 ende daerna".
Het verzet tegen het Spaanse bewind had in de loop van 1572 vele steden in Holland en West-
Friesland de zijde van de Prins van Oranje doen kiezen. Sindsdien bestond echter ook een
voortdurende vrees dat de Spanjaarden via de toenmalige Zuiderzee een landing zouden trachten uit
te voeren, om zo het opstandige gebied
weer onder controle te krijgen.
Regelmatig werd er door inwoners van
de achtergelegen dorpen op de
toenmalige zeedijken wacht gelopen
om door een dergelijke inval niet te
worden verrast, en om tijdig weerstand
te kunnen bieden. Sinds Haarlem al in
december 1572 werd belegerd, was er
ook gevaar gekomen aan de landzijde.
Het was ook mogelijk dat deze
Spaanse troepenmacht nog eens van
uit het westen West-Friesland binnen
zouden trekken. Op 14 december 1572
beval Diederick van Sonoy dat ieder
dorp (in onze omgeving) een aantal
gewapende mannen "mette peerden
ende waegens" zouden zenden naar
Alkmaar, om zich bij zijn soldaten te
voegen om sterker te staan tegenover
"den erffvyant". Dit bevel werd
genoemd "den ordonnantie vande
derde man" omdat elk dorp een derde
gedeelte van de weerbare mannen
beschikbaar moest stellen.
De eerste schansen in 1573.
Om een mogelijke inval aan de
duinkant te kunnen weerstaan, werden
op last van Sonoy schansen gemaakt
onder andere te Schoorldam en
Krabbendam. Er is een schrijven
bewaard gebleven van 24 mei 1573 waaruit blijkt dat de inwoners van Schagen, Sint Maarten,
Valkkoog, Eenigenburg, Harenkarspel en Warmenhuizen op hun kosten twee schansen hadden doen
maken te Schoorldam en Krabbendam. De schans te Krabbendam was er al voor 24 mei 1573 en was
voorzien van geschut, kruit en lood en werd dag en nacht door weerbare mannen bewaakt. De schans
te Schoorldam werd later gemaakt. Cornelis Pietersz. Holmoer destijds schansmeester te Schoorldam,
verklaarde in 1582 dat met het maken van deze schans pas werd begonnen nadat Haarlem was
gevallen na 10 juli 1573.
Ondergelopen land.
Op 20 juli 1573 gaf Sonoy bevel de Jacob Claesz.-sluis bij Krabbendam te openen, waardoor het
zeewater van de nog niet droog gemaakte Zijpepolder door de Koedijker- of Pettemervaart in de
richting van Alkmaar zou stromen "dat den vyant mette peerden aen den ouden seedyck tot
Crabbendam nyet comen ende mach".
In het jaar 1531 lieten de Hoogheemraden van de Hondsbossche en Duinen te Petten een vaart
graven door de laagte van het riviertje de Rekere van Alkmaar via Huiswaart, Koedijk, Schoorldam,
Krabbendam en de Zijpe en eindigen bij Petten.
24
