De brug over de rivier Kwai
werden we gedurende vijf dagen noordwaarts vervoerd. Er was geen toilet, hang maar wat over de
kant, brrrr! Sommigen van ons hadden al dysenterie (schijterij) en waren al dicht bij de dood. We
arriveerden in Bang-pong, 100 kilometer ten westen van Bangkok en werden er overgeladen in
vrachtwagens. We gingen langs junglepaden noordwaarts en kwamen in Junglecamp no.1,
Kantjang Nabury geheten, wat de laatste menselijke nederzetting in de jungle was.
Daar werd ik te werk gesteld aan de
zogenaamde Bridge over The River
Kwai, waarover later een film is
gemaakt. De brug is er nog en ook een
hele grote begraafplaats voor de
gevallenen aan de Burmah-spoorweg.
(Burmah Birma). Die spoorweg is
ongeveer 400 kilometer lang en tijdens
de bouw sneuvelden er 10.600,
echtwaar tienduizend zeshonderd
mensen door gebrek aan eten, gebrek
aan medicijnen maar vooral door de
beestachtige behandeling van de
Jappen. We liepen op blote voeten en
hadden geen kleren meer, alleen maar
zo'n soort schaamlapje.
Altijd tien dagen werken van licht tot donker, daarna 1 dag vrij. Dat alles bijna zonder echt eten,
heel weinig rijst, maar geen aardappelen, brood, vlees of groente. Die rijst kregen we in een kopje,
in water gekookt, één kopje per zogenaamde maaltijd.
Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat ik daar ook zonder noemenswaardig letsel uit gekomen ben. We
waren aangeklede skeletten, je kon al onze ribben tellen. In al die ellende werden onze kampen
nog door de geallieerden gebombardeerd. Zo hadden we een keer 194 doden bij zo'n
bombardement. Maar toen de Burmah-Railway klaar was gooiden de Amerikanen de bruggen en
de meest vitale punten weer in de prak.
Mijn ondervinding aan deze dodenspoorweg is niet in
alle opzichten negatief. In de donkere nachten in de
wildernis zaten we 's avonds rond een kampvuurtje te
praten en eenieder moest dan iets vertellen over zijn
leven en zijn werk. Zo moest ik over het militair zijn
vertellen en hoe ik er tot dan toe door het leven was
gegaan.
Er waren ook niet-militairen zoals leraren en andere
intellectuele geïnterneerde burgers. Ook rechters,
advocaten, grote zakenlui. Met andere woorden,
mensen waarvan personen zoals ik, die niet meer dan
zes jaar lagere school hadden gehad, normaal nooit
mee in gesprek zouden komen. Nu kwam ik met heel
andere mensen in aanraking en ik heb daar heel wat
wijsheid opgedaan. Ik vond het vaak bijzonder
interessant.
Tekening: aanleg Birma
spoorlijn. De tekening werd
gemaakt in 1944 door K. van
Willigen.
5
