HERINNERINGEN UIT HET VERLEDEN
leder kind zal in zijn jeugd ongetwijfeld wel eens een situatie hebben meegemaakt, welke altijd zo
duidelijk in de herinnering zal blijven alsof het gisteren is gebeurd. Persoonlijk heb ik dit ook enkele
malen ondervonden waaronder een geval van dezelfde gebeurtenis, maar met een totaal andere
beleving ervan.
Eerst even een kleine voorgeschiedenis. Mijn moeder heb ik verloren op driejarige leeftijd en heb
alleen een foto van haar als herinnering. Vader is overleden toen ik bijna acht jaar was, beiden aan
de in die jaren veel voorkomende ziekte T.B.C. Na enige tijd met mijn tweede moeder en twee
jongere broers en zusjes uit het tweede huwelijk te hebben gewoond is ook deze aan dezelfde
ziekte overleden.
Hierna ben ik bij mijn grootvader en oma in huis gehaald en werden de andere vier jonge kinderen
mijn halfbroers en zusjes dus, in het weeshuis te Alkmaar ondergebracht.
Het Gemeentebestuur had na een gesprek met grootvader een vergoeding toegezegd van vijf
gulden per week voor mijn opvoeding en totale levensonderhoud. Hierna werd in een schrijven van
de Gemeente medegedeeld, dat deze wekelijkse vergoeding ieder jaar zou worden verhoogd tot
het moment, dat ikzelf in staat zou zijn kost en inwoning te verdienen. Tevens stond vermeld, dat
de vijf gulden iedere zaterdagavond kon worden afgehaald bij Wethouder Swan tussen zeven uur
en half acht.
De Heer Swan woonde in een royale villa aan het begin van de dorpsstraat (Warmenhuizen), met
rondom tuin, aan de voorzijde twee grote ramen en een brede bruin gelakte deur, waarin zes
ruitjes van geslepen glas.
Aan de rechter zijde van de deur een geel koperen knop van de trekbel, een luxe in die jaren,
alleen dokter van Hesteren, de pastoor en de dominee hadden zo'n geluidsinstallatie in de gang
van hun woning. Aangezien oma slecht ter been was en grootvader erg doof, was aan mij de taak
toebedacht om op het vastgestelde tijdstip de vijf gulden te gaan halen. Die eerste zaterdagavond
voelde ik mij als een kleine bedelaar en trok voorzichtig aan de bel welke geen geluid liet horen.
Nogmaals geprobeerd, nu iets steviger trekken, maar blijkbaar toch niet hard genoeg want er
gebeurde niets. En wat moet je dan als jochie van acht jaar. Toch maar weer een poging wagen
met nu een flinke ruk aan die knop met eindelijk het gewenste resultaat. Daarna werd de deur
ongeveer twintig centimeter geopend zodat de Heer Swan enigszins zichtbaar was, en die zei; Hier
heb je vijf gulden, legde twee rijksdaalders in mijn opgeheven hand en zonder nog iets te zeggen
werd de deur dichtgedaan De volgende zaterdagavond herhaalde deze situatie zich op bijna
dezelfde wijze, éénmaal trekken aan de bel was voldoende, maar de deur werd nu slechts op een
kleine kier geopend, waardoor een hand naar buiten kwam met tussen duim en vingers twee
rijksdaalders. Nadat ik deze had aangepakt, werd zonder een woord te spreken de deur weer
gesloten, waardoor er zelfs geen tijd was om dank je wel te zeggen. Deze stilzwijgende situaties
hebben een half jaar geduurd, aan de bel trekken, hand door de kier van de deur, en handje
omhoog voor de twee knaken.
Er was van het Gemeentebestuur een schrijven ontvangen, dat de situatie betreffende het afhalen
van de wekelijkse vergoeding was veranderd. Hiervoor moest ik nu naar de heer Joh de Groot aan
het andere eind van het dorp aan de Oudewal. Toch wel een beetje zenuwachtig op die eerste
zaterdagavond om naar voor mij onbekende mensen te gaan. Bij de woning aangekomen hier
geen brede en gelakte, maar een gewone deur, de klink hiervan naar beneden gedrukt en het
gebruikelijke, "Vollek", geroepen. Het waaide hard, zodat ik de deur goed moest vasthouden om
niet dicht te laten slaan. De heer de Groot opende deze verder en zei, zo ben je daar Willie, kom
maar gauw binnen met dat rotweer. In de huiskamer zaten een paar kinderen met hun moeder om
de tafel, die mij direct geruststelde door te zeggen; ga maar zitten hoor, je lust zeker ook wel een
kopje chocolade melk. De kinderen hadden ieder een grote witte kom voor zich staan en voor mij
werd er ook een volgeschonken met tevens twee biscuitjes ernaast. Er werd geïnformeerd of
grootvader nog aan het vissen was en of oma nog hulp had in de huishouding, omdat ze moeilijk
kon lopen. Bij mijn vertrek zei de Groot, nou Willie tot volgende week hoor en doe je de groeten
aan opa en opoe, het is nog een hele tippel naar Nova (noord eind van Warmenhuizen red) met
14
