De sintels werden ook als "grondverbeteraar" gebruikt daar zijn ook sporen van gevonden, daar
halen we nu de wenkbrauwen wel even bij op!
De andere helft van de cokes werd aan de kolenhandelaars in de wijde omtrek verkocht voor ca.
50 cent per hectoliter 100 L 1 "mud" de maat waar ouderen onder ons nog een goede
voorstelling van hebben want het is de inhoud van twee van de zakken die de kolenboer Zut,
Delver of Jonker kwam afleveren, die waren 1/4 mud en wogen zo'n 30 a 35 kg, afhankelijk van het
type kolen. Toepassingen waren huisverwarming, industrie en landbouw bijvoorbeeld in de
gladiolenteelt. Overigens werd met cokes in die jaren ook Carbid gemaakt, dat gebruikte men in
lampen voor koetsen fietsen enz., vroeger leuk, maar gevaarlijk speelgoed. Men maakt het door
Kool=cokes zonder toetreden van lucht te verhitten met ongebluste kalk. Die ongebluste kalk
kwam weer uit de Schelpovens. Die stonden o.m. te Koedijk en Akersloot en nu in het openlucht
museum in Enkhuizen. Voor de liefhebbers:
CaO 3C >CaC2 CO
en dan de truc, water erbij druppelen, dan komt volgens:
CaC2 2 H20 C2 H2 Ca (OH)2 het acetyleengas vrij.
Het ammoniakwater moest de fabriek met eigen boten naar Schoorldam brengen, daar werd het
door de Centrale Ammoniakfabriek te Weesperkarspel opgehaald. De teer verdween naar de N.V.
Nederlandse Teerdestilleerderij en Chemische fabriek te Diemerbrug de afgewerkte Ijzeraarde
ging naar de zwavelzuurfabriek (Amsterdam Nrd) Van het zwavelzuur en de en de ammoniak kon
weer kunstmest worden gemaakt recycling was toen de normaalste zaak van de wereld.
In 1915 wordt besloten de gaslevering uit te breiden naar Schoorldam en Krabbendam. In
Schoorldam wordt een 6 inch 160 mm leiding onder het kanaal gelegd om ook de huizen aan de
overkant te voorzien, bovendien zou de leiding worden gebruikt om later Schoorl in de klantenkring
op te kunnen nemen. Voor die leiding was ook toestemming nodig van de "Hollandse IJzeren
Spoorwegmaatschappij" om de spoorlijn Alkmaar, Warmenhuizen, Zijpe, Schagen te mogen
kruisen. De inwoners van Schoorl waren in eerste instantie tegen de komst van het gas maar bij
een latere stemming was men van gedachte veranderd, vandaar dat pas in 1921 een
ontwerpovereenkomst werd gesloten en de vergunningen pas in 1924 af kwamen. Aan Schoorl
werd het gas in bulk verkocht, die gemeente verzorgde zelf de distributie enz. de gasleiding werd
doorgetrokken vanaf Schoorldam tot Cafe Timmerman, tot aan de Postweg en tot de Molenweg.
De gasprijs was toen 9 cent per kubieke meter maar werd in 1918 verhoogd naar 19 cent en nog
wat later naar 22 cent. De oorlog liet zich voelen, vanaf sept. 1917 mocht van 10.00 uur nm tot
5.00 uur vm geen gas worden gebruikt, in 1918 wordt het erger dan mag het ook niet tussen 8 en
10 voormiddag, en van 1 tot 4 en 8 tot 10 namiddags. Aldus de Rijkskolendistributie. De prijs is al
gestegen tot 19 cent/ M3 voor gewone aansluitingen en 20 cent/ M3 voor muntgas.
De gemeente Harenkarspel blijft klagen, de gasdruk is soms maar 15 mm, en aan de Stroet maar
8 mm. Echt te weinig om het middagmaal te bereiden. Die problemen hangen niet alleen samen
met het leidingnet, ook de kwaliteit van de kolen is niet meer wat het was, men is aangewezen op
de Engelse en Limburgse kolen die de Rijkskolendistributie beschikbaar stelt, die leveren minder
gas en ook nog van lage calorische waarde. De bal werd dus bij het Rijkskolendistributiekantoor
gelegd. Op de achtergrond speelde echter ook de wens van Harenkarspel om gebruik te maken
van elektra. Vooral de kaasfabriek in Dirkshorn, een "grootverbruiker, zat daar achter.
Omdat het verbruik toenam en mede naar aanleiding van de klachten uit Harenkarspel wordt in
1915 besloten een nieuwe, grotere, gashouder te bouwen, de inhoud was 400 M3 en dat was voor
de veronderstelde dagproduktie van 1000 M3/dag wel wat weinig voorraad, de nieuwe gashouder
wordt 800 M3. Nadat de nieuwe gashouder was geplaatst werd de oude gedemonteerd en naar
Dirkshorn verhuist om daar in de stille uren een buffervoorraad te vormen zodat de klachten
zouden verdwijnen. Inmiddels wordt er ook gas aan St. Maarten geleverd maar dat is slechts gas
voor de openbare verlichting van de Stroet.
21
