VAN LANGEDIJK NAAR DE WOUDMEER
1908- 1939
Af cn toe krijg ik de vraag om eens wat over vroeger te schrijven voor ons 'Zicht op Haringcarspcl' Dat wil ik
dan hierbij, in de volgende verhaaltjes, proberen.
Ik ben geboren in Zuid-Scharwoude, in 1918. Mijn vader was altijd al druk bezig op die kleine akkertjes in het
bekende 'Duizend Eilandenrijk'. Er werd van rond 1900 tot en met de Eerste Wereldoorlog veel bloemkool geteeld aan
de Langedijk.
Alle tuinders gebruikten bij huis een plantcnbaan om zelf koolplanten te telen. Zo'n akkertje kreeg als mest een
paar pramen bagger. Dit werd uitgestreken en naar gelang er winter kwam of niet, gespit en met het mensenbeultje
gecgd. Daarna werd het met de klauw nog fijner zaai-klaar gemaakt. Er werd ongeveer een half pond koolzaad per snees
gezaaid. Na 9 dagen kwamen de planten op en kwam spoedig de tijd van vuilwieden met de hand en het 'op stuk'
zetten. Met een hozer. een grote waterschep, werd naar behoefte water gegeven.
Wij woonden naast de zuurkoolfabriek van De Nijs. Wij waren met ons zevenen thuis; ik had drie oudere
broers en wij hadden een zuster. Dus konden vader en moeder af en toe op hulp rekenen. Dat werd voor mijn oudere
broers al spoedig realiteit, want die kleine akkertjes gaven veel werk.
De plantenbanen bij de huizen werden gespit en onderhouden, alle kanten met de wieder ophakken en het gras
langs de slootkant werd met de snik afgeschoren en gevoerd aan een koe. De langere akkers werden geploegd met de
balansploeg. In de plantenzetterstijd werden de bloemkolen in de lengte op regels geplant met een plantersgraafje met
een hulpje als aangever of aangeefster. Maar ook in de breedte van de akker stonden de planten recht naast elkaar. Dit
was nog vakwerk en het was nodig, want met het schoffelen in de lengte van de rijen liep men tussen de bloemkool. En
als de kool klaar was, zoals wij dat noemden, lag de schuit naast de akker en met koolmanden vol kool liep men
overdwars tussen de rijen door.
Het varen naar de akkers in de "West' vergde heel wat tijd. Daarvoor had men een klein puntschuitje. soms het
zeil en het roer mee, dan kon men op de heen- of terugweg zeilen. Natuurlijk gingen eten en drinken ook mee om de
West. Soms gebeurde het wel dat werkvolk naar een akker gestuurd werd om te schoffelen op een verkeerde akker aan
het wieden waren. Er waren ook zoveel akkers. Het is zelfs nog eens gebeurd dat een baas een nieuwe werkman
aangenomen had en hem naar zijn hoekje slabonen stuurde met het schuitje en hem vertelde "wied jij nog even die
slaboncn". De jongen wiedde dan ook prompt alle slabonen om. Dat gaf na een paar dagen natuurlijk heel wat herrie, 't
w as door de baas verkeerd verteld, zei de jongen. "Hij had tegen mi j zeggen moeten 'wied het onkruid om'. Ik heb gedaan
wat hij zei." Zo was het ook. Hij was zijn baantje toch kwijt.
Nu weer ter zake. Vader vond dat hij met al die kanten van de akker en nog een greppel midden in de akker toch
wel erg veel koolplanten minder kon zetten. Het was te veel handwerk. Hij kon in de Heerhugowaard als bedrijfsleider
op hoeve 'Zuidwijk' komen werken met een aandeel in de winst. Dus op 17 maart 1921 verhuisden wij naar Heerhu
gowaard. Vader had hier veel grotere stukken land dat met twee paarden en wagens enz. goed te bewerken was. Het was
een hele overgang, geen gepruts meer met varen. Nu kon hij met paarden en grote wagens de produkten vervoeren In de
Heerhugowaard werden ook veel aardappelen verbouwd.
Aardig om te noemen is dat hier in de Heerhugowaard wij Jan van Graft als buurman hadden. Die had een
zoon, Willem van Graft, die al vanaf 1919 vliegenier was. Op een Harlev Davidson denderde hij door de omgev ing, het
was een pracht van een jongen. Hij zocht het al erg jong hogerop. Hij wist zich op motorisch gebied bij een garage al
vlug op te werken tot monteur. Dat ging hem beter af dan met koeien omgaan.
Door het verlies in de Ie Wereldoorlog mocht Duitsland geen kanonnen en vliegtuigen meer hebben. Dit tot
grote spijt van de nu werkloze Duitse vliegers. Het schieten raakte over en men sloopte veel vliegtuigen: v leugels eraf en
motoren eruit. Zo haalde ook Fokker een hele trein met vliegtuigonderdelen naar Nederland.
Bij Deventer was spoedig een grasvliegveld gemaakt. Er kwamen enige Duitse oorlogsvliegers en monteurs en
er werden met passagiers rondvluchten gemaakt.
En dat sloeg aan. Willem van Graft ging op zijn Harlev ook naar Deventer en was spoedig een bekwaam
vliegtuigmonteur. Als een vliegtuig klaar was dan maakte hij samen met een Duitser twee 'invliegrondjes' om het
vliegveld. En weldra vloog hij alleen.
9
