De trek van de stedelingen was toen al op gang gekomen. Als ze die grote zakken zagen dachten
sommigen dat ze vol aardappelen waren. Waar ik dat vandaan had vroegen ze dan. Maar het was
voor hun een teleurstelling te horen dat het tabak was.
Na een zware rit op surrogaat banden over die lange klinkerweg kwam ik eindelijk in Hoorn aan.
Waar de fabriek van Pool was wist ik niet. Op de markt in Hoorn heb ik toen eerst in een cafeetje
onder het genot van een kopje surrogaat koffie mijn brood opgegeten. Om daarna op zoek te gaan
naar de tabaksfabriek.
De tabak werd in ontvangst genoten en gewogen en ze lieten mij de grote hal zien waar hele
stapels tabak lagen te fermenteren. Daarna ging ik weer naar huis.
Als de tabak dan behandeld was kwam er bericht dat het afgehaald kon worden.
Zoals gezegd, veel vertier was er niet. Kermissen en dansavonden waren verboden, In het begin
organiseerden de kasteleins nog wel wat muziek en men noemde dat dan 'zitbal", want dansen was
er niet meer bij. Ook met de consumpties werd het steeds slechter, wat slecht lager bier was er nog
wel en ook surrogaat limonade, maar je was al blij dat er nog wat ontspanning was.
De eerste jaren van de oorlog biljarten of kaarten we op zondagmiddag in het café en 's avonds
gingen we meestal naar de bioscoop in Schagen. Daar werden dan Duitse films gedraaid,
voorafgegaan en onderbroken door oorlogspropaganda en na de film nog even in Schagen
rondlopen en dan maar weer op huis aan om voor twaalf uur binnen te zijn. Het was een nare tijd,
maar wij konden nog thuis blijven terwijl velen opgepakt werden om in Duitsland te werken.
Diegenen die op het land werkten of in de voedselvoorziening kregen een vrijstellingsbewijs,
afgegeven door arbeidsbureau en voedselcommissaris. Later kwamen er ook vervalste vrijstellings-
bewijzen, een hele ondergrondse organisatie hield zich hier mee bezig. Een van de mensen die zich
hier in Sint Maarten inspande voor de ondergrondse was onze dorpsgenoot Gert Sloof. Heel lang
heeft hij dit kunnen doen, maar door verraad liep hij tegen de lamp en werd gevangen genomen en
naar Duitse kampen gebracht waar hij tot het eind van de oorlog heeft vastgezeten.
Vliegtuigen
De oorlog werd steeds heviger, iedere nacht kwamen de Britse bommenwerpers over, vaak vonden
luchtgevechten plaats en werden bommen losgelaten, in brand geschoten vliegtuigen stortten neer.
In één nacht heb ik zeven toestellen zien neervallen waaronder een nachtjager. Toen ook Amerika
in de oorlog betrokken raakte, vlogen ook overdag hele eskaders bommenwerpers en jachtvliegtui
gen over. Een Amerikaans vliegend fort stortte na een luchtgevecht neer bij de Selschardijk.
Op een dag vloog er net na het middaguur weer een grote formatie over, van een luchtgevecht
hadden wij niets gemerkt. Plotseling viel er iets uit één van de toestellen, het volgende moment
ging er een parachute open en één van de bemanningsleden kwam omlaag gevolgd door nog zeven
of acht mannen. Het toestel is even later in de buurt van de Wieringermeer neergestort.
Ook afzonderlijke jachtvliegtuigen staken de Noordzee over op zoek naar de vijand. Vaak werden
de treinen tussen Alkmaar en Den Helder beschoten. Vanaf het land konden we het zien als een
locomotief bij de Schagerwaard en Zijdewind werd beschoten. Hierbij werden ook burgers en vee
getroffen. Een beschieting van een trein op 12 september 1944 had enorme gevolgen. Op die dag
1 om ongeveer 12 uur kwam weer een stel jagers over. Op het station van Schagen vielen ze een
daar staande trein aan. Een locomotief van een trein werd geraakt, maar ook een aantal goederen-
1 wagons geladen met munitie werden getroffen. Vanaf het land konden wij de enorme ontploffingen
zien en horen. Veel huizen in Schagen werden verwoest en raakten in brand. De brandweer van
Sint Maarten heeft die middag in Schagen assistentie verleend.
Een keer voerde een formatie van vier jagers een aanval uit op schepen in het Noord-Hollands
kanaal bij Sint Maartensvlotbrug. Achter Sint Maarten keerden ze weer om, om opnieuw aan te
vallen, maar door Duits afweergeschut werd een toestel geraakt en kwam neer op het land van
B.Appel net over de dijk langs de Sintmaartense weg.
in april 1945 lieten een paar Amerikaanse jachtvliegtuigen hun reserve brandstoftanks los.
Gewoonlijk gebeurde dat boven zee maar nu waren ze reeds boven land en toen ik na de middag
juist naar het land zou gaan, hoorde ik een raar geluid en zag twee voorwerpen zig zag naar
26
