DE KERK TE KERKBUURT NA DE REFORMATIE.
DE OVERGANGSPERIODE:
De hervorming deed de katholieke kerk op haar grondvesten wanke
len en leidde tot het ontstaan van nieuwe, "reformatorische"
kerken.
Toch had het streven naar hervormingen in de kerk eerst nog
het karakter van verzet tegen de heersende opvattingen binnen
de bestaande kerk, men stelde zich dan ook ten doel om de kerk
te zuiveren van dwalingen en misstanden.
Vóór 1572, het jaar waarin de opstand tegen Spanje begon, was
in ons land een normale protestantse godsdienstoefening ondenk
baar. Desondanks had Harenkarspel in Cornelis Kooltuin en
Johannes Saskerdes een tweetal rooms katholieke priesters gehad,
die in de periode 1550-1560 de gevoelens der hervorming onder
de bevolking verspreid hadden.
In 1574 was de kerk te Kerkbuurt in het bezit van de gereformeer
den gekomen, want in dat jaar komen we hier Augustinus Hendriksz.
als predikant tegen. Deze predikant bediende naast Harenkarspel
ook Oudcarspel. Dit duurde echter maar korte tijd, in het jaar
1575 werd hij wegens zwakte ontslagen. Vanaf 1575 tot 1663 is
Harenkarspel kerke! ij k vereenigd met het buurdorp Eenigenburg.
De hervorming zorgde in veel gevallen voor verwaring. Zo blijkt,
dat de kerkbestuurders niet overal direct doordrongen waren
van de noodzakelijkheid, dat een predikant benoemd moest worden.
In sommige gevallen was de wil er wel om tot de benoeming van
een predikant over te gaan, maar ze waren er eenvoudigweg niet.
Het grote tekort werd wel gedeeltelijk aangevuld uit de priesters,
die besloten hadden over te gaan tot de nieuwe religie (zij werden
van de eene op de andere dag van paaps "geus"), maar zonder
enige vorm van fanatisme of radicalisme.
Mogelijk was dit laatste de aanleiding geweest, die leidde tot
het ontslag van predikant Tobias Pillart in 1601. De ouderlingen,
diakenen en lidmaten van Harenkarspel gaven de classis Alkmaar
te kennen dat Tobias diende te vertrekken, omdat: wij met
malcander, hij met ons, ende wij met hem, niet cennen omgaen,
om de kercke te stichten, als 't van harten te wenschen was.
waerdoor het geschiet dat den stant der gemeijnte met Tobias
droevich ende ellendich staet ende noch van tijt tot tijt staet
te worden soo daer in nu ende wort voorsien Wat voor
standpunt Eenigenburg in deze kwestie heeft ingenomen wordt
niet bekend. In ieder geval wordt Tobias Pillart in augustus
1601 wettenlijk beroepen "in het dorp genaemt de Stadt".
De hervorming maakte ook een verandering in de kerk noodzakelijk,
toch bestaat er veel variatie ten aanzien van het tijdstip waarop
de inrichting voor de gereformeerde eredienst heeft plaats
gevonden. Het moet een groot verschil hebben uitgemaakt of er
in de kerk een "beeldenstorm" heeft gewoed, die in het kerkgebouw
voor onnodige ravage heeft gezorgd, of dat er een voorzichtige
ontruiming heeft plaats gevonden. Veel hing af van het aantal
- 14 -