Nieuwendoorn te wijten is aan een dijkdoorbraak op het eind van
de veertiende eeuw. Uit het archeologisch onderzoek, dat in
de jaren zestig werd uitgevoerd, kwam naar voren, dat de gracht
van de dwangburcht dichtgeslibd was na een overstroming in dit
gebied. Frans Dieder ik geeft in zijn boek "Archeologica" een
geheel andere theorie weer. Hij veronderstelde dat het huis ten
Nieuwendoorn werd gebouwd vrijwel tegen de dijk aan. Zolang de
dijk laag was, zal dat alleen maar voordelen opgeleverd hebben
voor de bereikbaarheid, maar toen de dijk tot flinke hoogte werd
opgeworpen, begon de dijk een strategisch nadeel te vormen voor
de verdediging van de dwangburcht. Hoogwaarschijnlijk had men
de dijk over een lengte van bijna vijfhonderd meter weggegraven,
en met een scherpe knik, om de dwangburcht heen, naar buiten
toe gelegd. De dijkomligging is ook anders van vorm dan men heeft
aangelegd na een dijkdoorbraak; er ligt ook geen doorbraakkolk
achter de dijk en zelfs het (ononderbroken) verloop van de oude
dijksloot is nog steeds goed zichtbaar. Op deze manier heeft
Dieder ik de theorie dat, de verdwijning van de dwangburcht te
wij ten zou zijn aan een dijkdoorbraak, naar mijn mening, voldoende
weten te weerleggen.
In het onderzoek dat in de jaren zestig werd uitgevoerd, kwam
naar voren dat de waterput onbruikbaar was gemaakt, omdat
deze was volgegooid met mest. De onderzoekers hadden de opvatting
dat dit gebeurd zou zijn tijdens de opruiming van de resten van
het huis ten Nieuwendoorn, erg waarschijnlijk lijkt mij dit echter
niet. De waterput zal bewust buiten gebruik gesteld zijn, en
wel voor de afbraak, mest was immers op de voorburcht van de
dwangburcht aanwezig. Over de reden waarom dit gebeurd zou zijn
kunnen we alleen maar in het duister tasten.
Misschien was de verdwijning van het huis ten Nieuwendoorn wel
niet zo spectaculair als wel v e r o n d e r s t e 1 d word, maar was de
dwangburcht voor de graaf van te geringe betekenis, en een te
grote onkostenpost geworden. De Rekere was sinds de dertiende
eeuw begonnen te verlanden, het gevaar van Westfriese zijde was
van weinig betekenis meer. Daarnaast waren de grafelijke kassen
slecht gevuld, mede omdat de grafelijke rentmeesters in de tweede
helft van de veertiende eeuw lange tijd moesten afzien van het
innen van pachten en andere inkomsten, omdat de landerijen door
verzilting geen baten meer afwierpen. Omdat Het huis ten
Nieuwendoorn voor de graaf van weinig betekenis was geworden
zou de dwangburcht best weieens gesloopt kunnen zijn om kosten
te besparen, een sluitende verklaring is dit echter niet, er
zouden ook andere oorzaken kunnen zijn voor de verdwijning van
het huis ten Nieuwendoorn, misschien dat verder onderzoek nog
eens een antwoord op deze vraag zou kunnen geven.
"EENIGENBURG" - "NIEUWENDOORN":
Met de vraag, hoe het kon gebeuren dat voor een en hetzelfde
kasteel, twee namen werden gebruikt, hebben in een vrij recent
verleden zich al enkele schrijvers bezig gehouden, we zullen
er hier dan ook niet te diep op ingaan.
Als we de oude kronieken er op naslaan, komen we er achter dat,
alleen Melis Stoke melding heeft gemaakt van een dwangburcht
te Nieuwendoorn, alle andere kroniekschrijvers maken, in navolging
op Johannes de Beka, melding van kasteel Eenigenburg.
- 12 -
