gasSSsssi
BESCHRIJVING BUITENDIJKSE LANDEN, WIELEN, KLEIPUTTEN EN
HISTORISCHE TRACE'S VAN DE WESTFRIESE OMRINGDIJK BINNEN DE
GEMEENTE HARENKARSPEL.
INLEIDING:
Op 24 maart 1980 hebben provinciale staten van Noord-Holland
een monumenten verordening vastgesteld. Op grond van deze
verordening kunnen gedeputeerde staten, het dagelijks bestuur
van de provincie, zaken en terreinen, die qua bestemming
onroerend zijn, op een monumentenlijst plaatsen en beschermen.
Bij besluit van 8 maart 1983 is, na overleg met de verschillende
gemeenten die aan de Westfriese Omringdijk grenzen, deze dijk
als provinciaal monument beschermd.
In deze bescherm ing zijn alleen het dijklichaam, dat wil zeggen
het binnen— en buitentalud en de kruin van de dijk opgenomen
en het verloop van de dijk voorzover het de huidige waterkering
van West-Friesland betreft. De b ij behorende elementen van deze
dijk, de bui ten dij kse landen, de klei putten, de wielen en de
historische trace's van deze dijk zijn destijds buiten de
provinciale bescherming gebleven.
De buitend ij kse landen en de wielen hebben het tracé van de dijk
in de loop der tijd bepaald en de kleiputten herinneren aan het
dijkonderhoud en -herstel door de eeuwen heen. De huidige
waterkering komt niet altijd overeen met het historisch tracé.
Genoemde elementen zijn o n ve r b r e ke 1 ij k met de Westfriese Omringdijk
verbonden. Zij komen evenzeer voor een provinciale bescherming
i n aanmerki ng.
REDENGEVENDE OMSCHRIJVING:
De buitend ij kse landen, wielen en kleiputten van de Westfriese
Omringdijk zijn cultuurhistorisch van betekenis omdat zij het
huidige tracé van de Westfriese Omringd ij k door de eeuwen heen
bepaald hebben. De wielen zijn verantwoordelijk voor de vele
bochten in de dijk. Het buitendijkse land moest in de eerste plaats
dienen als buffer voor de dijk. Daarnaast ontstond veel buitendijks
land door het leggen van inlaagdijken. Aanvankelijk binnendijks
gelegen land kwam hierdoor buitend ij ks te liggen. De kleiputten
vormen stille getuigen van het dijkonderhoud en het dijkherstel
in de loop der tijd
De historische tracé's van de Westfriese Omringd ij k zijn van
cultuurhistorisch belang omdat zij enerzijds deel uit maken van
de oorspronkelijke Westfriese Omringdijk. Daar zij echter
tegenwoordig niet meer tot de waterkering van West-Friesland
behoren, zijn zij, toen de Omringd ij k op de provinciale monumenten
lijst geplaatst werd en men voor het verloop van de dijk de water
kering van dit gebied aanhield, niet in de provinciale
bescherming meegenomen. Anderzijds betreffen dit tracé's die
vooraf zijn gegaan aan het huidige tracé van de dijk of die door
inbraken gedurende een paar eeuwen de waterkering van
West-Friel and hebben gevormd.
Historisch morfologisch zijn deze elementen van de Westfriese
- 14 -
