ISf
JL
K
M
36
Oorlog en gemeenmaking van de dijk
De aanleg van de sluizen in Halfweg was betaald door
de grondbezitters in alle Rijnlandse ambachten die
via Spaarndam en Halfweg uitwaterden op het IJ.
De ambachten langs de Spaarndammerdijk hoorden
daar niet bij, maar op een deel van hun ingelanden rustte
nog altijd de verplichting de dijk te onderhouden. Een
verzoek van Rijnland aan de centrale regering om een
nieuwe verhoefslaging te maken over alle ingelanden
van de dijkambachten had wel geleid tot het opmeten
van al het land in die ambachten, maar nergens is
te vinden dat de dijk opnieuw verhoefslaagd werd.
Misschien kwam dit door de gespannen politieke situatie
na 1566, die uiteindelijk tot oorlog leidde. Na de inname
van Den Briel door de Watergeuzen op 1 april 1572 brak
in Holland een opstand uit tegen het bewind van Filips II.
De meeste steden, waaronder Haarlem en Leiden, sloten
zich bij de opstand aan. Amsterdam bleef de Spaanse
koning trouw. De politieke tegenstellingen verdeelden
ook het college van dijkgraaf en hoogheemraden. Drie
hoogheemraden en de dijkgraaf kozen de zijde van de
opstandelingen en bleven in Leiden resideren. De vier
koningsgezinde hoogheemraden weken uit naar Utrecht.
Door de oorlogsomstandigheden konden beide colleges
nauwelijks functioneren.
De Spaarndammerdijk was jarenlang oorlogs-
toneel. Nadat Haarlem na een beleg van zeven maanden
in juli 1573 door de Spaanse troepen was ingenomen,
stond de hele dijk weer onder het gezag van de koning.
De hoogheemraden in Utrecht deden hun best om de
waterkering langs het IJ in stand te houden, maar dit
was nauwelijks mogelijk. Na het ontzet van Leiden
op 3 oktober 1574 zaten de op de dijk verschanste
1
C - >i
i
Yfc
-far - j
Ooft
HET IJ ROND
Kaart van de omgeving van Haarlem uit 1578, vervaardigd door de landmeter van Rijnland in
verband met de waterlozing via Spaarndam. In de jaren na 1572 werd dit gebied door de oorlog
tussen de Geuzen en de Spanjaarden zwaar geteisterd. HHR, Collectie kaarten, A-1573.
CaER.T£,VXNH£T
PtNNYNCK-VCEKa
DE LVE SPAREN
SPi£RiNCKA\EER.<
MEK.LE AER’AVE ER-
E NDE AET AXAT-W
NDENDiE^ATCR»
UOO£ f NGE -GMEfC ET-
D00R.-5FARE NEKAV?
