115
432,5
3
3.555
4.932
63
26
1736
238
26,5
660,25
935
2.637
4.388
3.583
3.316
44
6.691
3
268
In april 1739 werd geconstateerd dat de nodige ge
deelten van de zeedijk wel spoedig souden dienen
te werden besteent. Men kon echter niet alles tegelijk
aanpakken en er bleef een serie iets minder gevaarlijke
plekken voorlopig ongemaakt liggen.17
In december 1740 vroor het hard en was
bovendien sprake van een periode met extra laag water.
Toen werd besloten palen die bij het lossen van de steen
schuiten in de weg stonden om te kappen. Ook bleek
dat vele stammen dusdanig door de paalworm waren
vernield dat zij bij de geringste golfslag zouden afbre
ken. Losse brokken van balken en planken werden snel
opgeruimd voordat ze schade aan de dijk konden veroor
zaken. Op 5 februari 1741 raakte paalwerk door ijsgang
los en ook dat liet men daarna weghalen. Getuige de sterk
gereduceerde inkoop van keien en puin was in 1741 het
grootste gevaar bezworen (zie tabel 1). Op 13 juni 1741
vond overleg met de superintendentie plaats en werd
afgesproken het wier van de resterende stukken wierdijk
af te graven en te vervangen door een met steen gedekte
glooiing. Mogelijk speelde nieuwe schade door ijsgang een
rol bij het in april 1742 genomen besluit bij 'een redde
loos end plating de palen af te kappen [en] een gloijeng
van steen te maken’. In de lente van 1742 werd ten slotte
de resterende voorraad balken, palen en planken in het
magazijn verkocht. Hout had afgedaan.18
de kerkmeesters in Westzaan, kosten 935 gulden. Dat
materiaal kwam van de in 1740 gesloopte gereformeer
de kerk in het dorp. Onder het puin komen we verder in
november 1738 een lading 'blauwe stukke puijn’ tegen.
Het kan gaan om bijvoorbeeld stoepen en vensterban
ken van gesloopte panden. Drie jaar later, in juli 1742, is
sprake van 'een partij sark stukken’, brokken grafzerk.15
Helaas beschikken we niet over bestekken waar
uit de wijze waarop de zeewering werd aangepakt blijkt.
Afgaande op de rekeningen over de jaren 1735-1745 lijkt
het er wel op dat het puin werd gebruikt om de ruimte
achter de plating te vullen en de 'kijsels' of 'keijsteen' er
voor werden gelegd. In juli 1735 kreeg schipper Harmen
Foppes bijvoorbeeld 238 gulden betaald voor 34 last
(67 ton) Vilvoordse steen 'gelost tegens de plating aan
int Y’.16 Datzelfde jaar, en wel op 11 augustus, ontving Jan
Claasz. 19 gulden en 16 stuivers 'wegens het afsteken van
de wier om de puijn agter de plating te storten’. Dergelijke
opmerkingen komen we vaker tegen.
Heel goed van pas kwam de uit de Zaan opge
baggerde modder. De regenten van Zaandam hadden een
moddermolen gekocht om de Voorzaan uit te baggeren.
Begin mei 1739 werden 500 schuiten modder gekocht
ten behoeve van de zeedijk. In verband met de aanvoer
van deze specie liet men een jaar later een sloot langs
de dijk graven. Geldgebrek bleef een beperkende factor.
Tabel 1. Inkoop van steen, keien en puin ten behoeve van de Westzanerzeedijk, 1735-1745 (kosten in guldens).
11.709
1.053
22.421
77
514
195
25
1739
5.047
12
24
51
1740
1.315,5
9.291
1.054,5
1.392
55
194
1741
155
1.127
112
250
32
1742
41
5.530
126
1743
173,5
29
1.900
1744
144
29
2.804
22.484
5.540
1.514
13
14
15
HET IJ ROND
jaar
kosten
kosten
kosten
9.480
19.758
1.284
1.290
880
1.294
401
78.209
1.974
2.198
1745
totaal
1735
1737
1738
1.204,41
2.713,52
176
2.003
5.530
1.809
319
48.671
929
82
9.459
14.460
Resoluties Staten van Holland, 26-4 en 24-5-1735, 21-8-1738, 12-5-1739;
Verkade (1982), 133-134; Vredenduin (1903), 104; GAZ, AHL Westzaan,
inv.nr. 89.
Afkomstig uit de streek tussen Vilvoorde, Leuven en Mechelen. Het gaat
om een vrij zachte, grijsgele steensoort, zie Huitema (1947), 44-45.
Verkade (1981), 131-133, 136; GAZ, AHL Westzaan, inv.nr. 89. Zie over de
puinhandel Bartels (2016), 156-158.
aantal
lasten steen
en keien
aantal laten
puin
16
17
18
19
scheeps
ladingen steen
en puin
kosten losse
steen en puin
totale
kosten
GAZ, AHL Westzaan, inv.nr. 89.
Verkade (1982), 138.
Verkade (1982), 138-139. Citaat op p. 139.
Zie GAZ, AHL Westzaan, inv.nr. 424, antw. op brief Gecom.
Raden van 1-8-1755; Verkade (1982), 133.
Bron: GAZ, AHL Westzaan, inv.nrs. 89-90.
1 Incl. 16,3 last kleine keien, kosten 85 gulden. 2 Incl. 225 last kleine steen, kosten 938 gulden.
N.B. Een last steen van 3.600 pond woog 1.967,4 kg.19
