67
Verdwenen boerderijen
Dit was een boerderij van de heer van Schagen, die al
eerder ter sprake kwam. Het is het zogeheten Kuilhuis.
Het heeft zijn naam te danken aan het gegeven dat het
in de putten of kuilen staat, gevormd door het afgraven
van specie voor de bouw en het herstel van de Nieuwe-
dijk. Zowel op de kaart van Dou (1657) als op die van
Zoutman (1665) is het Kuilhuis getekend.
Nadat de Burghorn was drooggevallen, stonden de inves
teerders voor de keuze zelf te gaan boeren op hun land
of dit te verkopen of te verpachten. Bij zelf boeren of ver
pachten viel aan de bouw van een of meer boerderijen
niet te ontkomen. Bij verpachting was het gebruik van
dit bedrijfsgebouw bij de landhuur inbegrepen. Bij de
bespreking van het kohier van de tienden uit 1558 zijn
hiervan diverse voorbeelden genoemd. Gegevens over
die allereerste boerderijen hebben we niet. Waarschijn
lijk ging het om uit hout opgetrokken en riet gedekte
boerderijen van het destijds op het West-Friese platte
land gebruikelijke model. Zoals besproken, spoelden
tijdens de stormvloed van 1509 de nodige bouwsels weg.
Op de kaart van Dou (1657) is vlakbij de hoek
van de Oudedijk en de Valkkogerdijk een boerderij gete
kend. Over die boerderij hebben we geen nadere gege
vens. Op andere kaarten ontbreekt hij. Zoutman tekende
in 1665 in de Burghorn zeven boerderijen, waarvan er
in de loop van de tijd vijf zijn verdwenen door sloop of
brand. Van de in twee delen gesplitste boerderij van de
huiszittende armenmeesters van Hoorn en Alkmaar is
op het eerste gezicht geen spoor te vinden. Zowel Dou
als Zoutman echter tekenden deze boerderij in op hun
kaart. In 1723 komen we de huiszittende armen van
Hoorn niet meer onder de ingelanden tegen en is ook de
boerderij verdwenen. De armen van Alkmaar - en wel
het mannen proveniershuis - waren toen nog goed voor
ruim 7 geersen (2,8 ha). Weliswaar was in 1720 besloten
tot verkoop van het bezit in de Burghorn, maar kennelijk
had toch nog niet alles een nieuwe eigenaar gevonden.
De betreffende boerderij is ingetekend op de kaart uit
1603 van de landerijen van het Hoornse gasthuis in de
Burghorn door landmeter Bartelmieus Simonsz. Door
archeologisch onderzoek ter plaatse door John van
Lunsen bleek dat hier inderdaad een gebouw heeft
gestaan; er zijn fundamenten en aardewerk gevonden,
onder andere een deel van een haardscherm.
-r-
--..J
BURGHORN VAN KWELDER TOT POLDER
De polderzijde van de Hoge Buurt in Sint Maarten. De huizen staan
op het buitentalud van de vroegere Schagerdam, nu Valkkogerdijk.
In 1733 stonden hier de boerderijen van Jan Breugom en Pieter Jansz
Bies in de polder Burghorn. De grens tussen Sint Maarten en de polder
liep strak onderlangs het talud van de dijk. Foto Chris Schaatsbergen,
november 2019.
Nummer 5
Dit wonderlijke kavel in het land van de Kuilen langs de Nieuwedijk is
de plek waar het Kuilhuis heeft gestaan, een van de eerste boerderijen
in de Burghorn gebouwd in opdracht van Willem van Beijeren of zijn
zonen Willem en Jan. Foto Chris Schaatsbergen, november 2019.
Fragment van een uit 1611-1619 daterende haarddeksteen met het
wapen van prins Maurits gevonden door John van Lunsen op de plek
van de gedeelde boerderij van de huiszittende armen van Hoorn en
Alkmaar. Het fragment is door de vinder overgedragen aan Archeologie
Westfriesland, Hoorn. Foto John van Lunsen.
164
165
166
167
168
Burger van Schorel (1767/1999), 30.
RAA, polder Burghorn, inv.nr. 49, aldaar nr. 65.
Dit wordt bevestigd door Bob Bruin uit Sint Maarten, die in deze boerderij
geboren is.
RAA, polder Burghorn, inv.nr. 49, aldaar art. 97.
RAA, polder Burghorn, inv.nr. 49, aldaar art. 98.
