95
In de Eilandspolder werd na overleg met Kiel razendsnel
een waterkering aangelegd vanaf De Rijp via Graft en de
zuiddijk van de Graftermeer naar het Noordhollands
Kanaal bij Westgraftdijk. Op deze manier kon de noord
kant van de polder met veel tuinbouwgrond droog blij
ven. Dat dit lukte, was vooral te danken aan Provinciale
Waterstaat. In juni 1944 spraken dijkgraaf en heemraden
van de Eilandspolder hun “grote erkentelijkheid” aan
deze dienst uit. Die had weer gezorgd voor balken en
planken. Ook deze polder profiteerde na de bevrijding
van elektriciteit opgewekt door het aggregaat van de
Wessanenfabriek in Wormerveer.253
De actieve technische commissie in het district
Zaanstreek van de Sectie V voor Waterstaat van de
verzetsorganisatie Binnenlandse Strijdkrachten (BS)
speelde bij het droogmalen een belangrijke coördine
rende rol.254 Er waren in de Zaan tal van fabrieken die
met stoommachines of dieselaggregaten zelf elektriciteit
konden opwekken. Steenkool was er niet, maar wel
raapzaadkoeken waarmee de stoommachines werden
opgestookt. Dieselaggregaten werden met teerolie aan
de praat gebracht. De fabriekscentrales waren aangeslo
ten op het netwerk van het PEN. De telefooncentrale
van de BS zorgde dat contact werd onderhouden met de
polders. Volgens een schema kon iedere polder gedurende
een bepaalde tijd stroom afnemen. Sommige elektrische
gemalen konden op deze manier binnen twee dagen na
de Duitse capitulatie alweer draaien.255
Provinciale Waterstaat had de beschikking over
circa 20 door diesels aangedreven pompen. Die waren
bedoeld om de inundaties gesteld door het Nederlandse
leger in de Stelling van Amsterdam te helpen leegmalen.
Ze waren door de dienst zorgvuldig verstopt om ze
buiten Duits bereik te houden. De sectie V vond enkele
machinefabrieken bereid nog meer pompen te fabriceren.
De onder leiding van de technische commissie van
Sectie V in het district Zaanstreek vervaardigde vijf
noodgemalen kwamen natuurlijk na de bevrijding mooi
van pas.256
254
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
Feestelijke inbedrijfstelling van het tijdens de oorlog door de BS ontworpen
en gebouwde noodgemaal waarmee de geïnundeerde Zaandammerpolder
werd drooggemalen. Het gemaal werd vernoemd naar overste Wastenecker, de
commandant van de BS. Het bestond uit een plaatstalen centrifugaalpomp die met een
lange drijfriem was gekoppeld aan een vrachtwagenmotor. Op de stellage rechts de
brandstoftank. Foto P.P. de Jong. Gemeentearchief Zaanstad, documentnr. 27.00988.
252
253
255
256
Booy (1993), 123-129.
RAA, tg. 84.02.015, Eilandspolder, inv.nr. 325; NHA, tg. 616, Provinciale
Waterstaat, inv.nr. 727, overleg Kiel, 18-2-1944.
De BS bestond uit allerhande losse verzetsgroepen die op 5-9-1944
officieel werden samengevoegd. Onder de BS vielen onder meer de
drie belangrijkste verzetsgroepen Ordedienst (OD), de Landelijke
Knokploegen (LKP) en de Raad van Verzet (RVV).
De mannen van overste Wastenecker (1947), 87.
De mannen van overste Wastenecker, 79-85.
