56
Het achterhuis van Dieuw van Vliet
Benzinestop
Het Drechterlandse Huis aan de Grote Oost in Hoorn
werd op 12 november 1942 door de Duitsers gevorderd.
In dat monumentale pand was het kantoor gevestigd
van het Ambacht van West-Friesland genaamd Drechter-
land. Daarna zetelde de Ortskommandant in de kamer
van secretaris Winkel, werd de grote vergaderzaal de
eetkamer en in de kamer van de dijkgraaf kwam de
telefooncentrale. In het achterhuis woonde Dieuw van
Vliet, de conciërge van het schap. Ze bleef daar wonen,
ook nadat de Duitsers bezit hadden genomen van het
Drechterlandse Huis. Samen met haar levenspartner,
onderwijzeres Aaf Dell, verleende zij onderdak aan een
groep onderduikers, onder wie acht Joodse landgenoten.
De Duitsers, die dagelijks in hetzelfde gebouw bivakkeer
den, hadden niet in de gaten dat daar ook onderduikers
zaten. Beide vrouwen kregen in 1972 de Israëlische Yad
Vashem onderscheiding voor hun moedige hulp aan
krijgen. Het Centraal Distributiekantoor berichtte echter
half juli 1941 dat er geen mogelijkheden waren voor een
speciale regeling.172
De VNHW sprong insgelijks in augustus en
september 1942 in de bres voor NHNK en probeerde
verruiming van de benzinetoewijzing aan dit waterschap
van 30 liter per maand naar 70 of 100 liter te verkrijgen.
Dit om bestuur en personeel bij nacht en ontij in staat
te stellen vlot bedreigde dijken te bereiken. Bovendien
voerde de Wehrmacht allerlei werken in de dijken uit die
soms ook een snelle komst noodzakelijk maakten. De
VNHW kaartte de kwestie bij de Unie in Den Haag aan.
Die besprak een en ander op het Departement van Water
staat. Daar bestond begrip, mede omdat het werkgebied
van NHNK zeer uitgestrekt was en de auto zeker 's nachts
de enige manier vormde om snel ergens te komen. Het
departement wist te bereiken dat de sectie Motorbrand
stof de zaak in overweging wilde nemen, maar dan moest
er een met redenen omklede urgentielijst komen.173
In juni 1943 berichtte de Rijksinspecteur voor het Verkeer
aan Rijnland dat het, met ingang van 1 augustus, geen
benzine meer kreeg toegewezen voor 'motorrijtuigen'.
Omdat de technische buitendienst voor allerlei klussen
veel kilometers draaide, werden er op de auto's van twee
medewerkers gasgenerators gemonteerd. In de auto van
ingenieur De Gruyter kwam een persgasinstallatie. Alles
onder de voorwaarde dat de installaties eigendom bleven
van Rijnland en dat de auto’s van de technische ambtena
ren ook door anderen mochten worden gebruikt 170
De bezetter betaalde braaf huur voor een inbeslaggeno-
men schuur in Halfweg. De fiets van de machinist van het
gemaal in dat dorp had dringend banden nodig. Of dat
verzoek ooit is ingewilligd lezen we niet.171 De VNHW
hield zich ook met fietsbanden bezig. In de vroege zomer
van 1941 werd contact gelegd met het Departement van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart om rijwielbanden
voor toezichthoudend waterschapspersoneel los te
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
De entree van de Orts-Kommandantur, het plaatselijke
hoofdkwartier van de Duitsers, in het Drechterlandse Huis
aan de Grote Oost te Hoorn, 1943. Westfries Archief, 2212
negatievencollectie Osinga, nr. 43.
Bronzen plaquette met de portretten van Dieuw van Vliet (rechts) en
Aaf Dell, in 1996 geplaatst op de gevel van het Drechterlandse Huis door de
Vereniging Oud Hoorn. In de tekst onder de plaquette wordt gememoreerd
hoe zij in 1942-1943 in de conciërgewoning achter het pand tal van
onderduikers opnamen waaronder acht Joodse Nederlanders.
Foto Monique Leenders.
