.«■T
55
Terugvoeren in krijgsgevangenschap
In 1943 verhoogde het bestuur van NHNK de
lonen van medewerkers in vaste dienst. Het loon van een
timmerman werd op 35 gulden per week bepaald, van
een wegwerker op 32 gulden en drie andere wegwerkers
kregen 27 gulden als beloning. De krant schreef dat “van
de overheidsinstanties het Hoogheemraadschap de eerste
is die begrijpt, dat de tijdsomstandigheden een verhoging
van de lonen van de arbeiders in vaste dienst vordert”.168
Daarnaast diende een opgave te worden gedaan van de
reserveofficieren, onderofficieren en manschappen die
in 1940 in het Nederlandse leger hadden gediend. De
bezetter wilde hen in 1943 opnieuw in krijgsgevangen
schap afvoeren. De principiële vraag was of Rijnland een
dergelijke opgave moest doen. Het hoogheemraadschap
deed dat uiteindelijk toch, maar legde daarbij sterk de
nadruk op hun onmisbaarheid. Het ging om 12 mannen
die werkten als hulpstoker, machinist, smeerder of
timmerman. Uiteindelijk werd een technisch tekenaar,
H. Camstra, die een tijdelijk contract had, weggevoerd.161
Toen hij zich een jaar later wederom moest melden “voor
terugvoering in krijgsgevangenschap”, dook hij onder.
Rijnland zorgde dat zijn bezoldiging werd geregeld.162
Ook andere waterschappen kregen vrijstelling
voor hun personeel, zoals voor de vijf mannen die be
dienaar waren van een windmotor: P. Spijker van de Vijf
Verenigde Polders in Midwoud, S. Suiker van de polder
Weel en Braken onder Obdam, L. Vethaak van de polder
Zwijnsmeertje bij Alkmaar, H. Kuper van de polder
Westerkaag tussen Barsingerhorn en Kolhorn, en G. Krap
van de Braakpolder onder Winkel.163
Het merendeel van de ontheffingen betrof echter
machinisten, zoals S. Visser van de Beemster, Meine Terp-
stra en D.J. de Vries van de Vier Noorder Koggen en Jan
Silver van de polder Waard en Groet.164 Laatstgenoemde,
geboren op 29 juli 1912 in Venhuizen, was drijver van drie
gemalen, een geëlektrificeerd dieselgemaal, een elektrisch
gemaal en van een noodgemaal voor de Groetpolder. In
mei 1940 had hij gediend in het Nederlandse leger.165
Dijkgraaf en hoogheemraden van NHNK hadden
voor twaalf medewerkers vrijstelling gevraagd, maar
alleen dijkbaas Mindert de Vries kreeg een ontheffing.
De Vries, geboren op 21 december 1906 in Opsterland,
huisde in een woonkeet in de Zijpe. Hij had als opvolger
van de overleden Bellis een tijdelijk dienstverband en
moest na de evacuatie van Petten werken in de gaten
houden die de Duitsers in uitvoering hadden. Voor
opzichter-tekenaar J.F. van Amstel, evenals voor de twee
steenzetters J.C. Bellis jr. en N. Haster, kreeg Noorder
kwartier geen vrijstelling.166 Dat laatste was opmerkelijk,
omdat de steenzetters van aannemer Daalder in Alkmaar,
na bemiddeling door Rijkswaterstaat, wél waren vrijge-
steld.167
168
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
159
160
161
162
163
164
165
166
167
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, plaatsing Overheidspersoneel in Duitsland.
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, brief D&H Rijnland, 17-2-1943.
Giebels (2002), 287-288. In de notulen van D&H Rijnland van 22-6-1942
werd al gewag gemaakt “van de tewerkstelling door de Duitse autoritei
ten van H. Boonders voor arbeid in Duitsland”, HRR, tg. 1.1.2, inv.nr. 196.
HHR, tg. 1.1.2, inv.nr. 197, notulen D&H, 11-8-1943.
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, brief van C. Thomése, directeur Provinciale
Waterstaat, aan commissaris der provincie Backer, 22-6-1943.
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, 12-6-1943.
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, brief D&H Waard en Groet aan Referat
Wasserwirtschaft Kiel, 4-6-1943.
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 33, notulen D&H, 9 en 23-6-1943.
NHA, tg. 18, PBNH, inv.nr. 3722, brief D&H NHNK aan Kiel, 9-6-1943.
Het feit dat De Vries de vervanger was van Bellis vermeldde deze brief
niet. Er werd meer algemeen gesproken over “verzwaarde omstandig
heden, ten gevolge van de evacuatie van Petten”.
“Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier”, Dagblad voor
Noord-Holland, 15-7-1943.
Het interieur van het elektrisch gemaal van de Vier
Noorder Koggen bij Medemblik, 1964. Staande bij
de machines D.J. de Vries. Hij ontliep als machinist
de terugvoering in krijgsgevangenschap. Aan tafel
S. Salverda. Westfries Archief, foto-13315.
