49
Conclusies
Dat de bezetter het Waterschapreglement intact liet
was de echte grote meevaller in die donkere jaren.
De waterschapverkiezingen konden gewoon worden
gehouden met eigen zelfstandige kandidaatstellingen
voor bestuursfuncties. Zo werden veel NSB’ers buiten
de deur gehouden, uitzonderingen daargelaten. Na 1943
stagneerde bij Rijnland de benoeming van voorgedragen
bestuurders zelfs geheel. Door behoedzaam te laveren,
hield men daar ‘foute’ bestuurders buiten de deur.
De waterschapbestuurders probeerden de Duit
sers niet te provoceren en er het beste van te maken. In
de praktijk kwam dat neer op meebuigen met de bezet
ter. Tegen wil en dank werkten ze op die manier mee aan
de nazificatie van Nederland. De greep van de bezetter
op de waterschappen was weliswaar minder groot dan
op het gemeentelijke en provinciale bestuur, maar een
principieel verschil was er niet. Voor de waterschapbe-
stuurders die aanbleven ‘om erger te voorkomen’ gold
hetzelfde als voor de burgemeesters die op hun post
bleven. In de woorden van historicus Peter Romijn:
“Ze werden een instrument van de bezettingsmacht,
die hen gebruikte om de maatschappij te controleren,
nazificeren en exploiteren. De hardhandige les die
zij leerden was dat de Duitse bezetting en het nationaal-
socialisme het onmogelijk maakten in uiterste conse
quentie vast te houden aan het concept van 'redden wat
er te redden valt zonder principieel aan respect en aan
zelfrespect te verliezen”.143
Overigens draaide het raderwerk bij de waterschappen
door de oorlogsomstandigheden steeds langzamer. Door
gebrek aan materialen konden voorgenomen werken
niet of nauwelijks worden uitgevoerd. We komen daar
in de volgende hoofdstukken op terug. Het vaststellen
van begroting en jaarrekening werd, naast voordrachten
voor bestuurlijke vacatures, het hoofdbestanddeel van
de reguliere vergaderingen, die daardoor snel afge
lopen waren. Bij NHNK hield dijkgraaf Kamp enkele
historische voordrachten ter lering en vermaak om te
voorkomen dat de hoofdingelanden binnen een half uur
alweer buiten stonden. Op zijn manier probeerde hij er
nog iets van te maken. Bij de VNHW gebeurde de laatste
oorlogswinter zelfs totaal niets meer. Het bestuur zag
geen kans meer om te vergaderen en de geplande cursus
waterschapadministatie werd afgelast omdat docenten
en deelnemers door de spoorwegstaking niet bij elkaar
konden komen.144
144
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
140
141
142
143
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 34, notulen D&H, 17-5-1945.
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 34, 4-7-1945. Blaauboer werd in deze
vergadering als hoogheemraad geïnstalleerd.
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 5, notulen alg. vergadering, 12-12-1945.
Romijn (2006), 673. Zie ook Andere Tijden, 7-5-2016, www.anderetijden.nl/
aflevering/390/Burgemeester-in-oorlogstijd.
Aten (2002), 10.
