fcs"
ft
41
Weerafdeling (WA) van de NSB en van het Nederlands
Arbeidsfront en de Landstand, twee eveneens ‘foute’
organisaties. Van 1942 tot voorjaar 1945 was hij
Dorpsboerenleider van Twisk, en vanaf 1944 kringhoofd
agrarische zaken van de NSB. Later trad Zijp als chauf
feur in dienst van het Nationalsozialistische Kraftfahrer
Korps (NSKK), de transportorganisatie van de Wehrmacht.
Medio december 1944 was hij naar zijn zeggen “weg
gelopen”. In januari 1945 werd Klaas Zijp benoemd tot
waarnemend burgemeester van Twisk en later van Mid-
woud, omdat beide burgemeesters waren ondergedoken.
Hij werd verdacht van het NSB-lidmaatschap en
van een vriendschappelijke houding tegenover de Duitse
bezetter en op 12 mei 1945 gearresteerd. Maar enkele
getuigen meldden dat hij als waarnemend burgemeester
van Twisk veel goeds had gedaan voor de voedselvoor
ziening, onderduikers had geholpen en razzia’s had
Zittend G.G. Loggers,
commissaris der provincie
mr. A.J. Backer en dijkgraaf
ir. A. Ovinge. RAA, heemraadschap
Wieringermeer, inv.nr. 618.
Pas eind juni 1941 moesten alle gemeenten op last van
de Duitsers deze portretten verwijderen. Direct na de
bevrijding werd Bas gearresteerd en zat hij vijf maanden
vast. Voor een Tribunaal hoefde hij niet te verschijnen,
maar hij werd wel wegens ontrouw aan het koninkrijk
en een verkeerde houding tijdens de bezetting als water-
schapbestuurder geschorst en vervolgens ontslagen.
Ook verloor hij voor 10 jaar zijn kiesrecht.116
Hoofingeland Arie Johannes van Rijswijk van de
polder Wieringerwaard was een landarbeider die tijdens
de bezetting de kant van de NSB koos. Na de bevrijding
maakten vier leden van het polderbestuur ernstig
bezwaar tegen zijn aanblijven. Van Rijswijk verklaarde
geen lid te zijn geweest van de NSB, maar vond dat hij
gewoon met NSB’ers mocht omgaan omdat hij hen als
mensen zag. “Ik houd vol goed vaderlander te zijn ge
weest maar wel enigszins Duits georiënteerd”. Dat
het gezin Van Rijswijk met de NSB sympathiseerde,
werd bevestigd door mevrouw R. Bisenberger, die in het
voorjaar van 1945 bij de familie in dienst was. NSB’ers
kregen tarwe, niet-leden werden de deur gewezen,
meldde zij.
De commissie-Koelma, die zich na de oorlog
bezighield met de zuivering van de waterschappen,
concludeerde dat er ernstige twijfel bestond aan Van
Rijswijks houding in de oorlog, maar dat er onvoldoende
reden was om hem te ontslaan. Het bleef bij een schrifte
lijke berisping met openbaarmaking.117
Veehouder Klaas Zijp was bestuurslid van
polder De Horn en woonde in Twisk. Toen het in het
voorjaar van 1941 niet zo goed ging met zijn bedrijf,
sloot hij zich aan bij de NSB. Hij werd ook lid van de
109
110
111
112
113
114
117
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
115
116
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 109. Hoofdingeland C. Ham uit Wijdenes
kreeg overigens na de oorlog een berisping, niet als waterschapsbestuur-
der maar als ambtenaar van de Burgerlijke Stand in zijn gemeente. NHA,
tg. 456, KCdK, inv.nr. 493.
NHA, tg. 456, KCdK, inv.nr. 494; NA, tg. 2.09.09, CABR, inv.nr. 105724
(PF Amsterdam 20342); inv.nr. 1756 (PRA Alkmaar 1054).
RAA, tg. 82.2.018, heemraadschap Wieringermeer, inv.nr. 1, vergadering
DB, 27-4-1942. Venema werd in 1907 geboren te Oldenhove (Gr.).
NA, tg. 2.09.09, CABR, inv.nr. 8033 (PRA Alkmaar 8015) en inv.nr. 107679
(PF Amsterdam G620).
Haar man Jonas Schaap was daar al een jaar eerder omgebracht. Ook hun
zoon Abraham werd vermoord door de nazi’s. Dochter Rebecca stierf kort
na de bevrijding. Info van www.joodsmonument.nl.
Meer over deze commissie in het hoofdstuk ‘De zuivering bij de water
schappen’.
NHA, tg. 456, KCdK, inv.nr. 494; RAA, tg. 82.2.018, inv.nr. 69.
NA, tg. 2.09.09, CABR, inv. nr. 107636 (PF Amsterdam G 6609);
inv.nr. 6287 (PRA Alkmaar 6145).
NA, tg. 2.09.09, CABR, inv. nr. 106232 (PF Amsterdam T 39345);
inv.nr. 7443 (PRA Alkmaar 7433); tg. 2.04.67, ZA, inv.nr. 23314.
Het eerste bestuur van
de Wieringermeer bij de
installatie. Staand v.l.n.r.
P.G. Luth, O.H. Venema en
C.M. Montsma.
