HET WATERSCHAP
Maandblad
ZltDÜOLLANOSCliEN WAT£«5C11APSBOW'
35
Bestuursreglement blijft overeind
en dagelijks bestuursleden. Leden van de Nationaal-
Socialistische Beweging (NSB) wist hij geruime tijd bui
ten de deur te houden, op één uitzondering na. Spitzen
noemde hem zijn “reclame-NSB’er, waardoor ik elke
opmerking dat ik geen NSB’ers had benoemd, de kop kon
indrukken. Deze man was echter door het waterschap
om zijn kwaliteiten begeerd”.85 Spitzen werd in augustus
1943 ontslagen. Hij moest het veld ruimen omdat hij
weigerde zich te distantiëren van de april-mei stakingen
in dat jaar. De NSB’er ir. Willem van der Vegte volgde
hem op.86 Ook de directeur-generaal van het departe
ment, Ludolph Wentholt, die slecht met de Duitsers kon
opschieten, werd aan de kant geschoven.
Bij deze ingrijpende wijziging van het lokale en provin
ciale bestuur was het goede nieuws dat het Algemeen
reglement voor bestuur voor de waterschappen onge
moeid werd gelaten. Dijkgraaf, (hoog)heemraden (dage
lijks bestuur) en hoofdingelanden (algemeen bestuur)
bleven ‘normaal’ functioneren, voor zover dat door de
oorlogsomstandigheden mogelijk was. Een belangrijke
verklaring hiervoor is dat de bestuursleden van een wa
terschap geen politieke partij, maar een specifiek belang
vertegenwoordigden. Daarom gingen bestuursverkiezin
gen ook in oorlogstijd gewoon door. Dat de provincie
- met weldra een NSB’er aan het hoofd - toezicht hield op
de waterschapbesturen was daarbij een extra zekerheid.
Slecht nieuws was wel dat de voorzitter van de
Commissie voor Persorganisatie, de van zijn radiopraat
jes bekende Max Blokzijl, vlak voor de kerst van 1942
de uitgave van het maandblad Het Waterschap verbood.
De reden was papierbesparing. Het Waterschap was
oorspronkelijk het tijdschrift van de Zuid-Hollandse
Waterschapbond. In 1923 kwam het tot samenwerking
en vanaf dit jaar diende het blad tevens als orgaan van
de VNHW. De genoemde commissie bepaalde dat er per
1 januari 1943 nog slechts één tijdschrift voor de water
schappen in het hele land zou zijn. Dat was het tijdschrift
Waterschapsbelangen van de Unie van Waterschaps-
bonden. De drijvende kracht achter Het Waterschap was
mr. G.J.C. Schilthuis, die tussen 1912 en 1942 ontelbaar
veel artikelen produceerde over waterschappen en het
waterschapsrecht. Hij schreef voor de gewone polder
bestuurders “korte, eenvoudige, glasheldere artikelen
over de moeilijkste problemen”. Gelukkig bleek de
uitgever van het tijdschrift van de Unie naderhand
bereid Schilthuis als hoofdredacteur aan te trekken.88
VEREEMGIISG VAX NOOBDHOLLANPSm WATERSCHAPPEN.
Bij verordening 152/1941 doekte Rijkscommissaris
Seyss-Inquart per 1 september 1941 de gemeenteraden
en Provinciale Staten op. Wethouders werden de hulpjes
van de burgemeester - steeds vaker werd dat in de jaren
daarna een NSB’er. Op provinciaal niveau kreeg de com
missaris der provincie - de aanduiding 'van de Koningin’
werd geschrapt - het voor het vertellen, hij werd slechts
geadviseerd door “bestuursraden’, de voormalige gede
puteerden. Het eenhoofdig leiderschap op gemeentelijk
en provinciaal niveau was hiermee een feit geworden.
In de provincie Noord-Holland werden de zittende
gedeputeerden eervol ontslagen en kreeg bestuursraad
mr. Willem Felhoen Kraal, die partijloos was, de porte
feuille waterstaatszaken en volkshuisvesting.87
AUGUSTUS 19S
Hc IAAKüM*Cj
K-- A
Vignet van Het Waterschap, het blad van de VNHW.
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
De stembussen van de waterschappen, zoals deze van
de Zijpe en Haze polder uit circa 1930, bleven tijdens
de oorlog in gebruik. Collectie Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier, Heerhugowaard.
83
84
85
86
87
88
RAA, tg. 86.2.014, NHNK, inv.nr. 606.
Giebels (2002), 284; Waalewijn (1990), 64.
Geciteerd door De Jong (1972), 152. Wie deze NSB’er was, vermeldt
De Jong niet. Een Noord-Hollander was het in ieder geval niet.
Waalewijn (1990), 127.
‘Wijzigingen in het Provinciaal bestuur’, Alkmaarsche Courant, 27-9-1941.
Schilthuis (1975), 135; Aten (2002), 10.
VAM DÉN
Dl VAK DE
MM VAN >*j|. q. J. C. SCHIL'HUIS, jtoitR&ua,
