21
De inundatie van de Starnmeer
Nasleep inundaties
Vrijdag 10 mei 1940, 05.00 uur Amsterdamse tijd.
De duikerinlaat wordt van zijn laatste balken ontdaan.
Terwijl de Duitse eenheden de grens overspoelen, over
spoelt het inundatiewater het veld van basaltkeien met
woest geweld de Starnmeer in.
15.00 uur. De sloten staan nu vol tot aan het maaiveld.
Aan de zuidkant van de Middelweg beginnen de greppels
eruit te zien als glinsterende strakke linten tussen de
bloeiende akkers. Er zijn biljetten aangeplakt aan
de elektrische palen. De burgemeester verordonneert
de evacuatie van het vee. Morgenochtend moeten alle
koeien weg om elders te worden ingeschaard.
Aan de gemalen was in de meidagen geen schade toege
bracht. De geïnundeerde polders konden dus snel weer
worden leeggemalen. Het bestuur van de Katwouder-
polder was op 15 mei al 's ochtends om zeven uur in
de weer om de 12 gaten in de dijk waardoor de polder
blank was gezet weer te sluiten. Binnen enkele dagen
was men hier het water meester en in juni herinnerde
zo goed als niets aan de inundatie. Wel hadden boeren
in nood tijdens de meidagen snel 249 koeien aan de
regering verkocht. In de Beemster draaiden de gemalen
al vanaf de avond van de 14de mei dag en nacht om
het overstromingswater weg te krijgen. De weilanden
hadden ook hier weinig tot geen schade opgelopen, maar
van de akker- en tuinbouwers was het meeste gewas
Zaterdag 11 mei, 07.00 uur. Grote stukken weiland
staan nu helemaal blank.
08.00 uur. Langs de Middelweg komen, uit het oosten,
de eerste koppels koeien en hun begeleiders. Bij elke
poort groeit de kudde. Gestadig sjokt de groeiende stoet
naar het westen, de kluft op bij Cor Poppen. Verdwijnt er
tijdelijk uit het zicht om later aan de dijk langs De Woude
weer tevoorschijn te komen. Daar splitst de kudde zich:
de koeien uit de gemeente Akersloot richting Blokker-
weg en Zuidervaart. Die uit de gemeente Graft richting
Oostdijk. En verder, steeds verder. Richting Schermer
horn, Avenhorn, Berkhout om dan bij Bobeldijk links en
rechts de weilanden in te worden gejaagd. Er zijn daar
boeren die hun damhekken al open hebben staan: 'Kom
maar, jongens...’. Eén is er die dwarsligt en het verdomt
om ook maar een vinger voor hun benadeelde collega’s
uit te steken: 'Ze lopen hier in jullies aigen neideel!’
Dinsdag 14 mei.
De “ijsheiligen” zijn tijdens Pinksteren gekomen met een
ijzige noordwestenwind over de kille watervlakte. Het
is Pinksterdrie, maar er valt niks te Pinksterdrieën. De
Pinksterdagen zijn onopgemerkt gebleven. De Starnmeer
heeft wel wat anders aan het hoofd. Hoe zal het met de
koeien gaan? Terwijl bij Amsterdam al dagen de
olietanks aan de Petroleumhaven in brand staan en
een dikke zwarte rook produceren, wordt Rotterdam
getroffen door het Duitse bombardement. Generaal
Winkelman kondigt de capitulatie af.
22.00 uur. De inundatie stopt. De balken voor de inlaat
gaan weer voor de sleuven. Het heeft geen zin gehad dat
ze eruit waren. Nederland is Duits bezet gebied en zal
dat vijf jaar blijven”.47
vernietigd. De Zeevang kreeg mede door bemiddeling
van hoofdingenieur-directeur van Provinciale Waterstaat
ir. C. Thomése beschikking over een hulpbemaling.
De Beemster en Purmer leverden brandstof. Ook
enkele andere polders in de buurt schoten te hulp.
Ook de in 1643 drooggevallen Starnmeer maakte deel
uit van de inundatiezone van de Stelling van Amsterdam.
Om de polder snel blank te kunnen zetten, waren twee
speciale inundatiesluizen in de ringdijk gebouwd.
Catharina Schoon-Ruiter, echtgenote van machinist Cor
Schoon, hield een dagboek bij over de gebeurtenissen in
de oorlog. Deze oorlogsnotities zijn in 1993 gepubliceerd
in het boek van Cor Booy over 350 jaar Starnmeer.45 Cor
Schoon werkte maar liefst 50 jaar op het gemaal aan de
Starnmeerdijk langs het Noordhollands Kanaal. Aanvan
kelijk was dat een stoomgemaal, bouwjaar 1873. In een
aanbouw aan de achterzijde werd in 1919 een elektrisch
gemaal bijgeplaatst. De stoominstallatie deed dienst tot
1955. Het elektrisch gemaal werd in 1990 door een nieuw
vervangen. Daarna volgde sloop van het oude gebouw.46
43
47
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
39
40
41
42
44
45
46
Dehé en Schaap (2012), 347-348.
Wentink (1976), 118. Dit waterschap omvatte het gebied van Uitgeest,
Heemskerk en een deel van Beverwijk (Wijkerbroek).
Wentink (1976), 117.
Dat laatste werd bevestigd door ir. Lienesch, Rijkslandbouwconsulent en
Provinciale Productie Commissaris voor Noord-Holland. Zie ‘Ir. Lienesch
temidden der Zeevangs-boeren’, Provinciale Noordhollandsche Courant,
5-6-1940.
Verslag vergadering hoofdingelanden van 21-6-1940 in Provinciale
Noordhollandsche Courant, 22-6-1940.
Aten (2009), 22.
Booy (1993), 117-119.
Info van Martijn Jongens en Piet Peek via www.starnmeer.nl.
Hoek (2015), 8-9, 13, 15-16, 20.
Booy (1993), 117-119.
