12
Over het opheffen, oprichten en het takenpakket van
een waterschap besliste de provincie. Het provinciaal
bestuur zag toe op het functioneren van de waterschap
pen. Het Algemeen reglement van bestuur voor de
waterschappen in Noord-Holland gaf regels die voor
alle waterschappen golden, bijvoorbeeld voor de
procedure die bij verkiezingen gevolgd moest worden.
Daarnaast had ieder waterschap een Bijzonder regle
ment van bestuur. Dit was op maat gesneden, bevatte
onder andere een nauwkeurige beschrijving van de
grenzen en bepaalde de omvang en samenstelling van
het bestuur. Gedeputeerde Staten (GS) controleerden
bovendien de jaarrekeningen van de waterschappen.
Op deze manier hield de provincie de vinger aan de pols
van zelfs het kleinste poldertje.
In de nacht van 13 op 14 januari 1916 stuwde een
zware noordwesterstorm het water in de Zuiderzee tot
Hoogheemraadschap Noordhollands
Noorderkwartier
ongekende hoogte op. In Noord-Holland verdwenen heel
Waterland, de oostzijde van de Zaanstreek en bijna de
gehele Anna Paulownapolder in de Noordkop onder
het zoute water. Op het eiland Marken verdronken in
de stormnacht 16 mensen en naderhand vielen nog drie
slachtoffers. Deze watersnood was voor de provincie
aanleiding het versnipperde dijkbeheer ingrijpend
te reorganiseren. Besloten werd tot het instellen van
een nieuw, groot waterschap, het hoogheemraadschap
Noordhollands Noorderkwartier. Dat nam het beheer
van alle zeedijken en de belangrijke secundaire water
keringen in de regio benoorden het Noordzeekanaal
over voor zover deze niet in beheer bij het Rijk of de
provincie waren. Meteen werd een reeks, soms piep
kleine, dijkbeherende waterschappen opgeheven.9
Dit hoogheemraadschap, gevestigd in Alkmaar,
werd in 1919 opgericht. In dat jaar werd namelijk bij
Koninklijk Besluit (KB) het reglement vastgesteld.
Op 15 mei 1920 vond de eerste bestuursvergadering
plaats en eind 1921 begon NHNK echt met zijn werk
zaamheden.10 Eerste dijkgraaf werd Cornelis Wijdenes
Spaans, een oude bekende in de bestuurlijke wereld van
die dagen. Hij was burgemeester van Anna Paulowna
en, na de watersnood van 1916, dijkgraaf van de Anna
Paulownapolder. Na zijn benoeming bij NHNK trad hij af
als burgemeester.11
De oprichting van Noorderkwartier werd met
argusogen bekeken want zo’n groot waterschap met een
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
Het Algemeen en Dagelijks Bestuur van NHNK
voor de serre aan de achterzijde van het
kantoor aan de Kennemerstraatweg in Alkmaar.
Midden vooraan dijkgraaf Wijdenes Spaans,
links van hem locodijkgraaf J. Versteeg. RAA,
NHNK, inv.nr. 11572.
