117
Gabe Hoeneveld: onverschrokken als Dorus Rijkers
De Alkmaarse psychiater Gabe Hoeneveld ontpopte zich
in de oorlogsjaren als een moedig man. Geboren in 1891
in het Friese Sint Annaparochie vestigde hij zich in 1925
als zenuwarts in de kaasstad. Hij speelde in Alkmaar
een belangrijke rol achter de schermen in het Medisch
Contact (MC), de verzetsorganisatie van artsen. Boven
dien was hij vele jaren voorzitter van de specialisten
vereniging.
Hoeneveld werd door de Duitsers gearresteerd
toen hij een jongen uit Sint Pancras ontoerekeningsvat
baar had verklaard, nadat die zich vrijwillig had aange
meld bij de SS. De Duitsers zagen hierin een poging tot
hulp bij desertie. Vervolgens zat hij tussen augustus
en november 1941 gevangen in het Oranjehotel in
Scheveningen. Ondertussen had hij een advertentie
laten plaatsen met de tekst: “Tot nadere aankondiging
is Dr. G. Hoeneveld zenuwarts te Alkmaar verhinderd
spreekuur te houden”. Op 3 december 1941 werd hij
vrijgelaten.
In september 1942 weigerde hij zich aan te
melden bij de door de bezetter ingestelde Nederlandse
Artsenkamer. Door het verwijderen van de aanduiding
‘arts’ op hun naamborden hoopten de medici te ontko
men aan strafvervolging. Maar Hoeneveld werd wederom
vastgezet, nu in kamp Amersfoort. Hij nam het op voor
collega-artsen die gevangen waren genomen. Hoeneveld
bewoog hemel en aarde om ze weer vrij te krijgen en
vaak met succes. Daarom kreeg hij de bijnaam 'Dorus
Rijkers van het M.C.’317
Als verzetsman was Hoeneveld in de laatste
periode van de oorlog betrokken bij voedseltransporten
voor Amsterdam, hij kende burgemeester Voute van
die stad. Dat hij niet bang was protest aan te tekenen
tegen Duitse maatregelen, bleek bijvoorbeeld ook bij de
benoeming van NSB’er Carel Piek tot secretaris-generaal
van het Nederlandse Rode Kruis. Ook zijn initiatief om
bij de Duitsers te protesteren tegen de inundatie van de
Wieringermeer tekende zijn moed. Hoeneveld mag dan
volgens Kamp geen verstand hebben gehad van water
staatszaken, hij was, anders dan de dijkgraaf zelf, voor
de duvel niet bang. In zijn eigen huis besprak Gabe
Hoeneveld op zondag 6 mei 1945 de voorwaarden
voor de Duitse aftocht met majoor Schaus, de Duitse
bevelhebber voor het district Alkmaar.
Na de bevrijding verhuisde hij naar Bergen.
Hoeneveld overleed, als gevolg van een verkeersongeval,
op 23 november 1953 in een Alkmaars ziekenhuis.318
314
315
316
317
318
GEEN SOLDAAT KAN DE POLDER REGEREN!
Gabe Hoeneveld. NIOD, tg. 247, collectie
correspondentie, inv.nr. 64.
NIOD, tg.nr. 249-0357A, dossier inundaties Wieringermeer, inv.nr. a1,
brief Ovinge aan Bürmann, 20-7-1953. Bürmann zat toen nog steeds met
de onbeantwoorde vraag “waarom toch de heer Kamp niet in functie aan
deze actie wenste deel te nemen”.
NIOD, tg.nr. 249-0357A, dossier inundaties Wieringermeer, inv.nr. a1,
brief Ovinge aan Bürmann, 20-7-1953.
RAA, tg. 82.2.018, heemraadschap Wieringermeer, inv.nr. 2, notulen D&H,
7-6-1945; inv.nr. 442, verslag inundatie Ovinge.
Dorus Rijkers (1847-1928) was een befaamde redder van schipbreu
kelingen en staat symbool voor het werk van Nederlandse redders en
reddingmaatschappijen.
In Memoriam Dr. G. Hoeneveld, www.ntvg.nl; De Vrije Alkmaarder, 6-5
1945, www.krijgsmuseum.nl. en www.oranjehotel.org. Voorts NIOD, tg.nr.
249-0357A, inv.nr a1, correspondentie P.M. Bürmann met dr. L. de Jong
over de rol van Kamp.
