TEN GELEIDE:
OVER HET IJ HEEN GEKEKEN EN GEMETEN
Alweer zeven jaar geleden, in 2009, gingen het
hoogheemraadschap van Rijnland en de Vrienden
van de Hondsbossche, kring voor Noord-Hollandse
waterstaatsgeschiedenis, een geslaagde samenwerking
aan. Het resultaat was het boekje Leeghwater en het
Haarlemmermeer. Dit bevatte een hertaling in heden
daags Nederlands van Jan Adriaensz. Leeghwaters
befaamde Haarlemmermeerboeck uit 1643 voorzien
van de nodige toelichtingen. Het smaakte naar meer
en er werd al direct geopperd nog eens samen een
uitgave tot stand te brengen. Dat oude voornemen
nam in het voorjaar van 2014 vaste vorm aan tijdens
een overleg in kasteel Marquette te Heemskerk.
Daar hangen in een zaal de grote pronkkaarten van
Rijnland uit 1647 en de regio ten noorden van het IJ
van het inmiddels opgeheven hoogheemraadschap
van de Uitwaterende Sluizen uit 1680 tegenover elkaar
aan de muur. Ze werden beide vervaardigd door de
Leidse landmeter Johannes Dou. Hij volgde zijn vader
Jan Pietersz. Dou na diens overlijden in 1635 op als de
officiële landmeter van het hoogheemraadschap van
Rijnland. Ook deze Jan Pietersz. was bekend met het
gebied aan de overzijde van het IJ. Hij werkte onder
andere mee aan de droogmaking van de Beemster,
Purmer en Wijde Wormer. Alles bij elkaar lag het
landmetersgeslacht Dou als onderwerp voor deze
nieuwe gemeenschappelijke uitgave voor de hand. Gert
Koese, Joke Manshanden, en Paul Schevenhoven bogen
zich over het leven en het werk van de twee genoemde
Dou's - en ook nog kleinzoon Johannes Jr. - in het
Rijnlandse. De in het rijke archief van het hoogheem
raadschap van Rijnland bewaard gebleven kaarten
vormden hierbij het uitgangspunt. Diederik Aten en
Jan de Bruin deden hetzelfde voor het Noorderkwar
tier van Holland op basis van de kaarten van vader en
zoon Dou van dit gebied. Bovendien was
Han van Zwet als specialist op het gebied van oude
landmaten bereid zich te buigen over de zogenaamde
Hollandse cirkel, een begin 17e eeuw door Jan Pietersz.
Dou ontwikkeld nieuw landmeetinstrument. Hij trok
er de aandacht van zijn collega's mee tijdens de
droogmaking van de Beemster in de jaren 1607-1612.
Maar deze uitgave start met korte biografieën van
vader, zoon en kleinzoon Jan Pietersz., Johannes en
Johannes Dou Jr. Wat is er bekend over hun leven,
werkkringen en andere activiteiten?
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
5
