in
Aft. 13. Detail van kaart van de Schinkelpolder onder Aalsmeer door Adrianus Hanegraaff, 1819. Manuscript in kleur, 90 x 124 cm. Aan de
onderzijde van deze kaart is een gewassen pentekening van het landelijke leven opgenomen waarop onder andere het slagturven is afgebeeld.
Het was dit slagturven dat ervoor zorgde dat de oostelijke oever van het Haarlemmermeer zo verzwakt raakte dat er regelmatig afslag optrad.
HHR, collectie kaarten, A-1074.
Het Spaarne
In zijn laatste levensjaar vervaardigde Johannes Dou
twee aaneensluitende kaarten van het Spaarne tussen
Haarlem en Spaarndam. Hoogheemraden van Rijn
land hadden hem de opdracht verleend en eind juni
1681 verrichte Dou de nodige metingen. Beide kaarten
zijn door hem gewaarmerkt en gedateerd 31 decem
ber 1681. Voor de opmeting, die zeven dagen duurde,
declareerde Dou een bedrag van 35 gulden.65
De reden waarom hoogheemraden Dou
opdroegen het Spaarne tussen Haarlem en Spaarn-
dam op te meten en in kaart te brengen, staat niet vast
maar heeft ongetwijfeld te maken met de vrees voor
versmalling van de rivier. In 1713 werd de kaart van
Dou gekopieerd door Anthony Velsen. In 1754 maakte
Melchior Bolstra een bewerking van de kaart en in
1777 werd hetzelfde gedaan door Klaas Vis.66 Op de
kaarten van Bolstra en Vis wordt melding gemaakt van
de aanwas van land in het Spaarne. Op de kaarten van
Dou zijn hierover geen mededelingen te vinden, maar
de kaarten brengen duidelijk de oevers van het Spaarne
in beeld, met rietkragen.
De vrees voor verlanding of versmalling van
het Spaarne bestond al een paar eeuwen. Voor het
hoogheemraadschap van Rijnland zou dit een belem
mering van zijn afwatering naar Spaarndam betekenen,
maar de grootste zorgen op dit punt leefden bij het
stadsbestuur van Haarlem.
62 Ibidem, inv.nr. 2862; Van Tielhof, Van Dam (2006), 168-169.
63 Ibidem, inv.nr. 2862.
64 Van Tielhof, Van Dam (2006), 271-273.
65 HHR, OAR, inv.nr. 10088b.
66 HHR, collectie kaarten, A-0339, A-0340 en A-0341.
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680 63
