jAr/'s.
Aft. 6. Kaart van afgesleten landen langs het Haarlemmermeer onder Aalsmeer en Schrevelsgerecht, 1645. Manuscript in kleur, 48 x 60 cm. De
vijf door Dou gemeten percelen zijn groen gekleurd en aangeduid met de letters A t/m E. In ieder perceel is de grootte in morgens aangege
ven. Lijnen in het meer geven de oeverafslag aan. HHR, collectie kaarten, A-0913.
aan perceel B.55 Door oeverafslag was dit in 1644 niet
meer het geval. De afslag is door Dou ook aangegeven.
Lijnen in het meer geven aan tot waar de percelen
vroeger liepen, overigens minder ver dan op de dertig
jaar eerder vervaardigde overzichtskaart van Rijnland.
Dit toont wel aan dat het landverlies bij Aalsmeer
enorm was.
Door de overheersende windrichting breid
de het Haarlemmermeer zich vooral aan de oostzijde
sterk uit, maar menselijke activiteiten bevorderden de
groei van het meer evenzeer. In de eerste plaats kwam
dit door het slagturven. Dat was weliswaar verboden
binnen 100 roeden (377 m) van de oevers van het
meer, maar dit verbod werd voortdurend overtreden.
Daarnaast werd in het midden van de 17e eeuw in
Leimuiden, Aalsmeer en Schrevelsgerecht een zeer
agressieve vorm van landvernieling toegepast. Hele
stukken veenland werden afgezaagd, achter schepen
gebonden en naar elders vervoerd. Het ging daarbij
niet om turfwinning, maar men gebruikte het veen
voor grondverbetering op andere plaatsen.56
Ambachten als Aalsmeer werden steeds
kleiner en dat had gevolgen voor de heffing van be
lastingen, zoals het Rijnlandse morgengeld. Dat werd
oorspronkelijk geheven op grond van een in het mid
den van de 16e eeuw vastgestelde oppervlakte van het
ambacht. In 1602 en 1633 was de belastbare oppervlak-
52 HHR, OAR, inv.nr. 23, fol. 59-61 en 83-84v.; inv.nr. 1581; inv.nr. 9160. Zie ook
Van Zwet (2009), 18.
53 Van Tielhof, Van Dam (2006), 167-168, 277-278.
54 Twee verhandelingen over Rkynlands boezem-water (1772).
55 HHR, collectie kaarten, A-4111.
56 Van Tielhof, Van Dam (2006), 164-165.
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
57
