SuYT
TMOOR^Xb
f) &Ji
Aft. 7. Kaart van het dorp Boskoop met de Gouwe, de Alpherwetering en de kade die door de kroosheemraden van Waddinxveen wordt
geschouwd. 1609. Noorden onder. Manuscript in kleur, 31 x 41 cm. De onderbreking van de Alpherwetering, op de kaart Alphen genoemd,
wordt duidelijk aangegeven ("plach hier door te lopen so men seijt"). De kerk, de huizen, de heerweg door het dorp met de ophaalbrug over de
Gouwe en de Waddinxveense kade zijn goed te zien. HHR, collectie kaarten, A-0811.
Op de kaarten zien we Boskoop aan beide
oevers van de Gouwe liggen. De Gouwe was, na de
eerste ontginningen langs de rivieren de Oude Rijn en
de Hollandse IJssel, rond 1150 een veenstroompje dat
in het hoogveen bij het huidige Boskoop ontsprong en
zuidwaarts in het huidige Gouda in de Hollandse IJssel
stroomde. Bij de ontginningen in de 13e eeuw werd een
van de sloten op Alphens en Boskoops gebied vergra
ven tot een breed afvoerkanaal dat van de bovenloop
van het veenstroompje of riviertje de Gouwe naar de
Oude Rijn liep. Hiermee werd de Gouwe het verbin
dingswater tussen de Hollandse IJssel en de Oude Rijn.
Dat Boskoop aan beide oevers van de Gouwe ligt, komt
doordat de kanalisering van dit riviertje pas tot stand
kwam na de ontginning van dit gebied.41
We zien de twee belangrijkste wateren in
Boskoop: de Gouwe en de Alphen of Alpherwetering.
Vanaf de Gouwe loopt een kade achter de huizen van
het dorp en vervolgens in westelijke richting. Dat
deze kade, ook Waddinxveense kade genoemd, onder
toezicht stond van het ambacht Waddinxveen en door
de kroosheemraden42 van Waddinxveen geschouwd
werd, is op beide kaarten duidelijk aangegeven. "Dese
kade wert geschouwen bij de croosheemraden van de
heerlyckheydt van Waddincxveen"
De Alpherwetering langs de westzijde van
de Gouwekade wordt in Boskoop door de oost-west
lopende Heerweg en de Waddinxveense kade onder
broken. De Alpherwetering, op de kaarten Alphen
genoemd, is een deel van de oude afwatering van
Alphen naar de IJssel. Graaf Willem V vergunde deze
watergang in 1357 aan de Vier Ambachten ten westen
van de Gouwe (Alphen, Hazerswoude, gedeeltelijk Bos
koop en Noord-Waddinxveen) om uit te wateren op de
IJssel. Willem V reglementeerde het gebied, regelde de
schouw en bepaalde dat de abdis van Rijnsburg als ei
genares van de heerlijkheid Boskoop niet in haar recht
mocht worden benadeeld.43
Het afwateren op de Hollandse IJssel veran
derde tussen het einde van de 15e en het begin van de
48
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
