AAN DE GRENZEN VAN RIJNLAND
- 1
Katwijk aan Zee
Scheveniru
S-GRAVENHAGE V'
(DEN HAAG! V
fchêmiam
Nootdorp^
jtw^4baë
n f - 1,:
fa'\Jytfon setorSy
^Offsï
V
'nereii
i-» »c»n
s ÊcêvBwfegr t
Aft. 1. Overzicht van de gekarteerde gebieden op de in dit hoofdstuk afgebeelde kaarten. Nr. 1, zie de kaart van aft. 2; nr. 2, zie aft. 3; nr. 3,
zie aft. 4; nr. 4, zie aft. 6; nr. 5, zie aft. 7.
Gert Koese
De landscheiding
De grens tussen Rijnland en zijn buurwaterschappen
werd gevormd door een waterkering die de naam
landscheiding droeg. Eigenlijk is de benaming water
scheiding meer op zijn plaats. Met behulp van deze
kering werden de boezemwateren van de waterschap
pen, waarvan de peilen verschillend waren, van elkaar
afgesloten. Waterschappen met een lager boezempeil
bleven zo gevrijwaard van aflopend water uit de hoger
liggende landen van de omliggende waterschappen.
De landscheidingen tussen Rijnland, Delfland en
Schieland waren niet als zodanig aangelegd, maar tot
stand gekomen door het aaneensluiten van lokale wa
terkeringen die hun oorsprong hadden in de ontgin-
ningen.13
Gezien de functie van de landscheidingen
waren vooral de waterschappen met een lager peil ge
baat bij een goede staat van onderhoud. Deze ongelijke
belangen waren een bron van juridische geschillen.
Er konden echter ook andere factoren een rol spelen
in het ontstaan van wrijving tussen de hoogheem
raadschappen. Omdat de landscheidingen tevens als
gebiedsgrens functioneerden, was men het ook niet
altijd eens over de locatie van de keringen. Natuurlijk
werden vader en zoon Dou bij dergelijke conflicten
ingeschakeld.
In november 1629 maakte Jan Pietersz. Dou
in opdracht van dijkgraaf en hoogheemraden van
Rijnland een "chaerte ende afteijckeninge vande gele-
gentheijt vant' westersche quertier van Rijnlant ende
het noorder quertier van Delfflandt, mette limiten ende
landtscheijdinge van dien .)"14 Deze kaart speelde
een rol in een geschil tussen Rijnland en Delfland over
de ligging van de grens tussen beide hoogheemraad
schappen in het zuiden van het ambacht Wassenaar.
Dit geschil was al ontstaan in 1613. Naar inzicht van
Delfland lag de grens met Rijnland in Wassenaar noor
delijker. De landmeter Floris Balthasars, die in deze
jaren bezig was met de kartering van zowel Delfland
als Rijnland, volgde op beide kaarten de opvatting
van Delfland. Dit kwam hem in oktober 1614 duur te
13 Van der Gouw (1987), 17-18.
14 Johannes Dou vermeldde abusievelijk 1630 op zijn kopiekaart. Zie Van Iter-
son (2009), 18.
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
35
