sche Schans
«fARMlNIAEN
TOT
LEYDEN
L r frt i
iuikfmrmti I
iULLLBACI
RflECHl RÏP
Aft. 5. De Arminiaanse schans' in de Breestraat te Leiden. De schans werd in oktober 1617 bij het stadhuis opgericht om de Remonstrants
gezinde vroedschap te beschermen tegen hun religieuze en politieke tegenstanders. Ets door Claes Jansz. Visscher, 1618.
Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-77.268.
Dou en de Bestandstwisten
Dou, die als landmeter ook opdrachten van prins
Maurits en van de stad Leiden kreeg, behoorde tot de
aanzienlijke burgers van de stad. In 1617 kwam hij
in de vroedschap. Het jaar daarop werd hij door de
vroedschap op de lijst van 16 personen gezet waaruit
de prins acht schepenen koos. Dou verzocht de prins
hem niet te kiezen, waarbij hij wees op de zwaarte van
het ambt in deze gevaarlijke tijd. Hierbij doelde hij op
de religieuze en politieke twisten tussen Remonstran
ten en Contraremonstranten tijdens het Twaalfjarig
Bestand (1609-1621). De Remonstrants gezinde Dou
had de politieke verhoudingen goed ingeschat. Op
22 oktober 1618 werd het Leidse stadsbestuur, net als
andere Hollandse stadsbesturen, door prins Maurits
ontslagen. Dou was vroedschap af en vroeg admissie
om als notaris te mogen werken. Hij kreeg van de stad
Leiden toestemming de functie van landmeter en van
notaris uit te oefenen. Voor hem werd de functie van
notaris echter geen hoofdberoep. Moeilijker werd het
voor Dou toen er in 1620 in Leiden arrestaties werden
verricht in verband met een gehouden collecte ten
behoeve van uitgebannen Remonstrantse predikanten.
Dou, die zich buiten de stad schuil hield, werd ook
aangeklaagd. De schout van Leiden eiste tegen hem
een boete van 1.100 gulden, uitzetting uit zijn bei
de ambten en levenslange verbanning uit Leiden en
Rijnland. Op zijn schuiladres richtte Dou zijn aandacht
op het maken van een grote kaart voor prins Mau-
rits. Laatstgenoemde zorgde ervoor dat de eis van de
schout werd ingetrokken wegens Dou's kennisse
in de meet- en telkonst en 's prinsen liefde tot de edle
wetenschappen". Echt in gevaar kwam Dou toen hij in
februari 1623 werd opgepakt en in hechtenis genomen
op verdenking van betrokkenheid bij een beraamde
aanslag op prins Maurits. Dou schreef een brief aan de
prins waarin hij zijn onschuld betuigde. Na 19 dagen
gevangenschap werd hij op borgtocht vrijgelaten.
10
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
