1657
1695
17
Tabel 3. Quota van de ambachten in de dijkslasten volgens de vonnissen van de Hoge Raad en de
oppervlakten volgens de meting van Dou en Koutter.
DL Drechterland
VNK Vier Noorder Koggen
GA Geestmerambacht
SNK Schager- en Niedorperkoggen
ambacht
1650
Meting Dou en Kouter,
Verschil meting
1651-1654
eindvonnis
DL
35
36,8 (16.854 morgen)
33,5
37,5
0,7
VNK
28
34,1 (15.624 morgen)
30,5
33,5
- 0,6
GA
20
14,4 (6.617 morgen)
21
14
- 0,4
SNK
14,7 (6.738 morgen)
15
15
0,3
Aft. 13. Portret van Reinier Pauw (1591-1676). Ets en kopergravure
door Theodor Matham, naar een schilderij van Jan Mijtens.
Pauw was vanaf 1621 raadsheer en van 1655-1676 president van de
Hoge Raad. Hij.maakte de eerste vier decennia van het Groot Proces
mee, waaronder de cruciale periode 1648-1657.
Collectie Rijksmuseum Amsterdam, objectnummer RP-P-
H-H-1369.
landen binnen de West-Friese Omringdijk alleen.78
Dat het toch om substantiële bedragen ging, toont een
staatje van de kortingen van het Geestmerambacht in
de jaren 1651-1658: in totaal ruim 58.400 gulden.79
Het Groot Proces laaide na de dijkdoorbraken
van november en december 1675 weer in alle hevig
heid op. Een nieuwe generatie advocaten nam de oude
dossiers weer ter hand. Pas in 1690 maakte men werk
van een klus die zo noodzakelijk was voor de vaststel
ling van rechtvaardige quota: het onderzoek naar de
belastingdruk en de waarde van de landerijen in de
vier ambachten. Daartoe werden gegevens verzameld
van alle grondtransacties in de periode 1660-1689.80 In
het finale vonnis van de Hoge Raad uit 1695 werden de
quota vervolgens nog eenmaal aangepast (zie tabel 3).
Ze zijn tot 1921 van kracht gebleven.
Drechterland en de Vier Noorder Koggen
waren de grote verliezers. Zij gingen er in totaal maar
liefst zeven procent op achteruit, een percentage dat
geheel ten goede kwam aan het Geestmerambacht.
76 RAA, AGA, inv.nr. 137.
77 Ibidem, inv.nr. 137 (secretaris Geestmerambacht aan Van Strijen, 28-12
1656).
78 Ibidem, (vonnis Hoge Raad, 24-3-1657); De Vries (1876), 483-484.
79 RAA, AGA, inv.nr. 138.
80 Het gaat om afschriften van de registers van de 40e penning, een belasting
op de overdracht van onroerend goed. Deze zijn in de archieven van diver
se procespartijen bewaard gebleven.
DOU, LANDMETERS IN RIJNLAND EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER, 1600 1680
109