De situatie zoals die ontstaan was na de stormen van 1248 Nonnetjes en gapers in de Schagerwaard Over een vroegere doorbraak van de Schagerdam kan nog iets worden gezegd. Wanneer deze plaats had, is zoals gezegd niet duidelijk. Gottschalk vond drie mogelijke data waarop in dit deel van het land een storm zodanig heeft huis gehouden dat door braken van de bestaande dijken en dammen waar schijnlijk zijn en ook worden gemeld.73 In 2007 is er een kleine archeologische opgraving gedaan op het terrein van een nog aan te leggen golfoaan in de noordwesthoek van de Schagerwaard. Daaruit bleek dat in de Late Middeleeuwen zeewater 'een ooit aan wezig oud oppervlak heeft opgeruimd', zoals Diederik zegt.74 Er werden nonnetjes en strandgapers in situ (ter plaatse en nooit verplaatst) aangetroffen, waaruit volgt dat er in korte tijd veel sediment is afgezet. Dit is ongetwijfeld het gevolg van een overstroming die met flink geweld gepaard ging. Nonnetjes Macoma balthica). Stevige, rond-driehoekige schelp. Crème, geel, oranje of roze, met name de binnenkant en bij de top. Litoraal en sublitoraal, diep ingegraven in matig fijn zand of slik. Foto Henk Witte. Strandgaper (Mya arenaria)Stevige, eivormige schelp. Kalkwit tot geelwit, met roestbruine vlekken. Litoraal en sublitoraal, tot 0,4 m ingegraven in een fijne zand- of slik- bodem. Wordt gegeten. Foto Henk Witte. gebied dat open lag voor het water vanuit de Zijpe wel van alles. Er had verspoeling van het veen plaats, de bewoners bewerkten ondertussen de gronden die wel bruikbaar waren. Er had ook aanslibbing plaats gedurende de genoemde lange periode. Er werden mogelijk ter bescherming tegen het water woonhoog- ten aangelegd, zo die niet al eerder waren opgeworpen. Het gebied van de landerijen van de abdij van Egmond was bovendien zeker niet het enige dat te kampen had met wateroverlast. Kortom, er was voor de stormen van november en december 1248 al lang een situatie ontstaan die om drastische maatregelen vroeg. Het gebied moest worden afgestoten of zodanig hersteld dat het opnieuw vrucht - in alle betekenissen van het woord - kon voortbrengen voor de abdij. Gezien de maatregelen die op stapel stonden en werden geno men, was de abt kennelijk tot de conclusie gekomen dat de baten groter zouden zijn dan de kosten. Daar naast kunnen overwegingen van politiek-strategische aard hebben meegespeeld. Daarover straks iets meer. genoemd. Deze dijk, schrijft hij, herstelt het land in zijn oude vorm. Wat er ook precies gebeurd was in het verleden, de uitspraak van de abt in 1250 dat het land vele jaren onbruikbaar was, kan niet alleen maar van toepassing zijn op wat er in 1248 plaats had. De abt overdrijft niet, hij heeft er ook weinig reden toe. Er is een ander gegeven in de oorkonde dat toch enig licht kan werpen op de situatie van voor en direct na de stormen van 1248. De noodzaak een nieu we dijk te bouwen hoeft niet per se in te houden dat er helemaal geen dijk heeft gelegen. Ten eerste wordt in beide oorkonden, waarin geld wordt vrij gemaakt voor dijkherstel of daaraan besteed geld terugbetaald, gesproken over herstel van de dijk bij Schagen. Dat zou kunnen inhouden dat er al een dijk lag en herstel ervan nodig was. Ten tweede, als de nieuwe dijk klaar is, blijkt er langs de dijk over de gehele lengte ervan nieuw land te liggen aan de zeekant, en dat zal ongetwijfeld zijn gebruikt als weidegrond, om schapen en koeien op te laten grazen, zoals op een gemeenschappelijke De Schagerdam, de dijk die het gebied van de abdij sinds 1250 beschermde tegen het water uit de Zijpe 73 Gottschalk dl. 1 (1971), 80 e.v., 121 e.v., 136 e.v., 174 e.v. wordt door de abt in de oorkonde een nieuwe dijk 74 In Van Eerden (2008), 26. DE SCHAGERDAM EN DE ABDIJ VAN EGMOND 47

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Kring van Vrienden van de Hondsbossche | 2015 | | pagina 48