H.Z.ra
h.Z.m
Detail van een kaart van de langs de Zeewering aangebracht zinkstukken. Bruin: in 1899-1911 aangebrachte rijzen zinkstukken, grijs: in 1912-1917 aangebrachte
gewapend betonnen zinkstukken, wit: in 1930-1932 aangebracht rijzen zinkstukken. Rijkswaterstaat directie Noord-Holland, arrondissement Alkmaar, dienst-
kring Den Helder Petten, circa 1935. Collectie HHNK, Heerhugowaard.
TOELICHT inC.
HOCKPUflT HöWOYt-l-LUpcK H.Z iTCtM
rIfKIH ZvHtHUVKtM
{OlMlTi-- fl.fc F»),
i«aflnhMUtüb\; u nier MvUCU^ii
toepassing van gewapend-betonplaten uitgevoerd.140
In oktober 1916 trof de directie van Rijkswaterstaat in
Haarlem een overeenkomst met de NV Nederlandsche
Betonijzerbouw te Amsterdam om de nog voorhanden
zijnde platen aan te wenden voor de inrichting van
grote zinkstukken (3.600 vierkante meter) aan de voet
van de Helderse dijk en de Rijkszeewering op Texel.141
Bij de uitvoering van het laatste project deden zich
echter 'verschijnselen' voor die twijfel deden rijzen aan
de deugdelijkheid van het toegepaste systeem. Welke
dat waren werd niet hardop gezegd, maar misschien
lag het probleem in de onderlinge aansluiting van
de betonplaten. Maar het was algemeen bekend dat
Rijkswaterstaat vrij terughoudend was ten opzichte
van dit soort vernieuwingen. Het tekent de discussie
pro en contra, dat de Amsterdamse onderneming zich
verdedigde met de opmerking dat het personeel van
Rijkswaterstaat uit conservatisme waarschijnlijk de
uitvoering had gesaboteerd. Du Croix verwierp dit
argument verontwaardigd.142
Het zoeken naar de beste toepassing van het
nieuwe materiaal viel niet altijd mee. Bij zinkstukken
'lekte' het systeem en de substantie toonde onder water
gebreken. De ervaring met rijshout was toch veel
positiever. Ook uit een andere hoek kwamen bezwa
ren. H. Wortman, in 1916 inspecteur-generaal van
de Waterstaat, liet weten dat het ministerie het even
tuele plaatsen van betonmuurtjes volgens het stelsel
De Muralt op de Zuiderzeedijk bij Muiden niet zo'n
geslaagd idee vond vanwege de mogelijke ontgronding
bij hoge golfoploop. Daardoor zou de hele muur kun
nen wegspoelen.143 De waarde van keermuren leek dus
zeer twijfelachtig, zeker als ze niet door grondaanvul-
ling waren verstevigd. Men leek gelijk te krijgen toen
tijdens de stormvloed van 1916 het opgezweepte water
in Muiden over de muur sloeg en de achterliggende
polder onder water zette.
136 De paalworm bleef ook na de achttiende eeuw grote problemen opleveren.
Voorbeelden: in juli 1823 bleken de waaierdeuren van het marinedok
Willemsoord tot anderhalve meter doorgeknaagd. Nog in 2007 moesten de
doorgeknaagde hardhouten deuren van de provinciale schutsluis in Farmsum
(Delfzijl) door stalen deuren worden vervangen. Zie Bakker (2012) a.w.
137 Huitema (1947), 50-51.
138 Wilderom (1982), 78-90.
139 Van Loo, Van Loo-Mulder (2006), 28-30; Berkers (1998), 72-75. Zie ook
Danner e.a. (1994), 54, 57, 65, en Messchaert (2007) 15-16.
140 NHA, tg. 18 inv.nr. 192, p. 102 en 193 betr. 1915 en 1916.
141 NHA, tg. 156 inv.nr. 717, 14-10-1916, nr. 4789 D/265.
142 Ibidem, brief 22-10-1917.
143 Ibidem, 10-7-1916.
61
DE HELDERSE ZEEWERING SINDS 1750
