Die "lange reeks van jaren" bleek uiteindelijk
minder dan twee decennia. In 2004 werden de
Hondsbossche en Pettemer Zeewering aangemerkt
als 'zwakke schakel'. De enkele jaren terug
overleden heer Zuidweg maakte dat nog mee. En
anno 2012 staat de zoveelste reconstructie in de
ruim zes eeuwen omvattende historie van de
Zeewering voor de deur. Zand en strand gaan
opnieuw de kern van de defensie tegen de
Noordzee vormen. De werken gaan naar
verwachting september volgend jaar van start. Het
basalt en beton van vader en zoon Van Foreest
heeft zijn dienst bewezen en is na anderhalve eeuw
passé.
Basalt, Basalton® en asfaltbeton1
Bij Doornikse steen gaat het om een
afzettingsgesteente. Basalt is daarentegen een
vulkanisch stollingsgesteente. De bij de afkoeling
van lava optredende krimp doet de regelmatige
verticale en meestal zeskantige zuilen ontstaan. Het
hoge soortgelijke gewicht in combinatie met de
regelmatige vorm maakt het materiaal zeer geschikt
voor oever- en dijkbekledingen. Het in de jaren na
1870 aan de Hondsbossche gebruikte basalt was
afkomstig uit de Eifel. Als gevolg van de grote vraag
uit Nederland voor waterbouwkundige werken
organiseerden een serie Duitse steengroeven en een
consortium Hollandse handelaren zich in 1888 in de
Basalt AG. Deze bestaat nog steeds en exploiteert
groeven tot in Rusland en Algerije toe. Het
Hoogheemraadschap van de Hondsbossche en
nadien NHNK waren zeer goede klanten van de Basalt AG. Tussen 1920 en 1940 werd er alleen al
120.000 ton stortsteen verwerkt. De eigen haven achter de Hondsbossche in de Leihoek met werkspoor
was dus echt geen luxe.
Na het betonnen hoofd van dijkgraaf Pieter van Foreest werd dat materiaal voorlopig niet meer
gebruikt aan de Hondsbossche op de aanleg van betonnen golfbrekers in 1933 na. Pas tijdens de
Tweede Wereldoorlog komen we weer beton tegen in de vorm van uit dit materiaal vervaardigde
zetzuiltjes. In 1940-1945 plaatsten de dijkwerkers 390 vierkante meter betonzuiltjes. Problemen met de
aanvoer van basalt uit Duitsland tijdens de oorlogsjaren zullen hier wel debet aan zijn geweest.
Basalton® - een gedeponeerd handelsmerk van Holcim Coastal Limited - werd in 1975 voor het eerst
toegepast bij de oeverbekleding van de Rotterdamse Waterweg. Dit materiaal werd ontwikkeld door ing.
J.A. Kant. Het gaat om de betonnen variant van basalt met een vergelijkbaar uiterlijk. Grote voordeel is
dat Basalton® machinaal gezet kan worden. Nadat de Hondsbossche Zeewering in 2004 was aangemerkt
als 'zwakke schakel' werd de grasmat onder de kruin vervangen door geprofileerde Basalton® elementen
om de golfoploop tegen de dijk af te remmen.
Een ander 'nieuw' materiaal is asfalt. In 1938 werd een eerste proef genomen met een hoofd van de
zeewering van Delfland waarbij de holten tussen losse stortsteen werden volgegoten met gietasfalt. Op
deze manier kon men na de Tweede Wereldoorlog de vele vernielde strandhoofden snel en goedkoop
met een losse storting repareren. Zogenaamd dicht asfaltbeton - een mengsel van bitumen, zand, grind
en vulstoffen - is volledig waterdicht en zeer geschikt voor dijken die het regelmatig flink te verduren
hebben. Asfaltbeton brak door na de Ramp van februari 1953. Er wachtten daarna vele kilometers dijk
op herstel en toen vormde snel machinaal aan te brengen asfaltbeton een uitkomst. Bij de verhoging van
de Hondsbossche tot Deltahoogte in 1977-1980 werd het buitenbeloop boven de zwaar belaste
basaltglooiing afgewerkt met een tot 30 centimeter dikke laag asfaltbeton of 'waterbouwkundig asfalt'.
1 Kader gebaseerd op Van der Flier (1946), 192, 198; Messchaert, (2007), 9; Huitema (1947), 47-54, 144-145; Van Loo, Van Loo-Mulder (2006), 49;
Leidraad (1984); Schilstra (1981), 44-46.
Recent op de Zeewering aangebracht geprofileerd
basalton. Foto Frans Buissink, 2012.
14
Rots in de branding?
