de vorige overstroming van 1775, die nog tijdens
het oude regime van de Republiek plaats vond. Die
nieuwe hulp van buitenaf komt ook vrij uitgebreid
aan bod in dit verhaal, omdat het weer één van de
aspecten is, die de ramp van 1825 anders maakt
dan alle andere.
De schaalvergroting van de hulpverlening
gaat overigens nog steeds door, evenals de centra
lisering van de waterstaat: nu worden er al inter
nationale oefeningen gehouden voor het geval
er weer een overstroming plaats vindt. Voor de
oefening 'Floodex' kwamen in september 2009
eenheden uit Polen, Duitsland en Engeland, om
samen met manschappen van Rijkswaterstaat en
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
'ondergelopen polders' droog te pompen. Voor
slachtofferhulp komen tegenwoordig zelfs hulpor
ganisaties van over de hele wereld naar een getrof
fen gebied.
Waterlands drama
Waterland is het toneel waarop zich dit verhaal
van de watersnood van 1825 afspeelt. Het is een
fraai toneel, direct tegenover Amsterdam aan het IJ
gelegen. Al in de 18e eeuw verlustigden reizigers er
zich in de grazige weiden en de curieuze schoon
heid van het dorpje Broek in Waterland. In het
begin van de 19e eeuw maakten Amsterdammers
graag uitstapjes naar Buiksloot en Nieuwendam,
bezaten er pleziertuinen en kochten er buiten
huisjes. Omgekeerd brachten Waterlanders hun
melk naar de stad en deden er bijzondere aanko
pen. In het noorden van het gebied bevinden zich
de steden Monnickendam en Purmerend, met
elkaar verbonden door de Purmerringsloot en het
Stinkevuil. In het westen wordt Waterland door een
kade van de polder Oostzaan gescheiden.
Het zag er allemaal lieflijk uit, maar sluipen
derwijs was het steeds gevaarlijker geworden in
Waterland. Sinds het begin van de bewoningsge-
schiedenis van het gebied, zo rond het jaar 800,
was de bodem gestaag gedaald. In 1825 lag het al
flink beneden de zeespiegel, ongeveer 1,10 m. Die
lage ligging stelde steeds hogere eisen aan de dijk
en maakte de afwatering steeds moeizamer.
De waterstaatsgeschiedenis van Waterland
valt samen met het verhaal van het Hollandse
drama. Het begon, zoals overal elders, met ontgin
nen en afwateren, en het eindigde ermee dat de
Waterlanders in een omgekeerde wereld waren
terechtgekomen: het land lag onder de zeespiegel.
Rond het jaar 800 lag het land nog ruim boven de
zeespiegel. Bij het ontginnen van het land groeven
Kaart van Waterland (noorden links) met de pas drooggevallen drie Waterlandse meren. Jan Jansz. Backer, 1631. Waterlands
Archief, Purmerend.
6
Watersnood in Waterland