landinwaarts, zover als men een wit paard kon
waarnemen.1 Ze dachten op deze manier voor eens
en altijd tegen het water van het Meer beschermd
te zijn. Dat is later wel heel anders uitgepakt, en
het is te vrezen dat het alleen maar erger zal
worden.
13. De secretaris wist ook nog te vertellen dat er in
die buurt nog het restant van een oude dijk in het
Meer ligt die de Konings- of Keizersweg werd
genoemd, omdat de keizer er destijds nog over
heeft gewandeld.2
14. Ook heel belangrijk om te vermelden is
dat ik later een grote kaart van Rijnland heb
gezien, getekend naar de oude situatie, met het
Haarlemmermeer zoals het vroeger was. Daarbij
werd ook beschreven dat de mond van het
Spieringmeer in die tijd zeer nauw door land
omsloten was. Er was destijds ook geen uitwa
tering bij het Huis ter Hart3 en men kon met de
wagen van Haarlem naar Amsterdam rijden, langs
de noordkant van het Meer door Vijfhuizen en
Nieuwerkerk. Op dezelfde manier kon men met
1 Waarschijnlijk wordt hier gedoeld op de verplaatsing van de
kerk van Nieuwerkerk in 1467, zie het kader 'Waterwolf'. Van der
Aa vertelt een vergelijkbaar verhaal over Rietwijk, dat volgens
hem in 1647 zo ver noordwaarts werd verplaatst dat men over
die afstand nog net een wit paard kon onderscheiden (Van der
Aa dl. 8, p. 479).
2 Mogelijk gaat het om keizer Karei V. De 15 jaar oude Karei
reisde op 15 juni 1515 van Haarlem naar Amsterdam over de
Spaarndammerdijk. Hij zag toen zelf hoe slecht het met de dijk
was gesteld en benoemde twee weken later een superintendent
voor het dijkwezen (Gottschalk II, p. 391).
3 Huis ter Hart, te Halfweg. In 1648 werd op deze plaats
Zwanenburg gebouwd, het gemeenlandshuis van het
Hoogheemraadschap van Rijnland. De eerste duikersluizen te
Halfweg dateren uit 1492 (Van Tielhof, Van Dam 2006, pp. 105,
107, 115-118, 139-143).
Overblijfselen van het dorp Nieuwerkerk met het Oude Slot van Heemstede in het verschiet. Pen- en penseeltekening, anonymus,
1726. Provinciale Atlas Noord-Holland, Haarlem, inv.nr. 53-003317 K.
Leeghwater en het Haarlemmermeer
53
