.1/*-ƒ,'* /v/ifcr
meer op en hout".1 Ook vertelt hij hoe hij zelf, met
zijn zoon en een aantal andere reizigers, een zeer
angstig avontuur heeft beleefd op het meer, waarbij
hij slechts ternauwernood aan de dood ontsnapte.2
In twee nieuwe alinea's legt hij uit hoe zand en slib
neerslaan in stilstaand water, en hoe geschikt het
IJ is als waterberging.3 Ook de opmerking over de
Noordzee waarin alle rivieren uitmonden en waarin
overtollig water kan worden geloosd is nieuw,4
evenals het argument dat uit het al of niet dicht
vriezen van een meer bij strenge vorst de dichtheid
van de bodem kan worden afgeleid.5 En het bedrag
dat het beschoeien van de waterkant zou kosten is
in deze druk verhoogd van 50 naar 75 gulden per
strekkende Rijnlandse roede.6
De belangrijkste uitbreiding in deze vierde
druk wordt echter gevormd door 22 nieuwe alinea's
aan het einde van de tekst,7 waarin Leeghwater
ingaat op de kritiek van Claes Arents Colevelt, die
in 1642 zijn Bedenckingen over het droogh maken
van de Haerlemmer ende Leydtsche Meer het licht
had doen zien.8 Verder is er een derde gedicht
toegevoegd waarin Leeghwater waarschuwt voor
de jammerlijke gevolgen voor het land en de
boeren als er niet wordt drooggemalen, en waarin
hij zich afvraagt of Colevelt dan voor een oplossing
kan zorgen.
De vierde druk uit 1643 was de laatste die nog
door Leeghwater zelf werd gecorrigeerd en aange
vuld. 9 Van deze druk volgt hierna een hertaling
in hedendaags Nederlands10. Daarbij is geprobeerd
Leeghwaters verhaal zo helder mogelijk weer te
geven, zonder de oorspronkelijke tekst geweld aan
te doen. Om de leesbaarheid te bevorderen
De Hollandse leeuw verslaat de waterwolf. Detail uit de plankaart van Veris, 1640. Collectie Hoogheemraadschap van Rijnland A-1170.
1 Alinea 34.
2 Alinea's 23-24.
3 Alinea's 28-29.
4 De laatste zinnen van alinea 151.
5 De laatste zinnen van alinea's 91 en 92.
6 Alinea 36.
7 Alinea's 153-174.
8 Uitgegeven te Amsterdam, door Theunis Jacobsz. [Lootsman].
Herdrukt: Leiden, J. van Abkoude (1727).
9 Leeghwater 1643, ex. Stadsbibliotheek Haarlem,
signatuur 2 B 97.
10 Met dank aan Diederik Aten voor adviezen en correcties.
44
Leeghwater en het Haarlemmermeer
