droogmaking maar weinig over. Beheersing van het
waterpeil in de Rijnlandse boezem zou als gevolg
heel wat moeilijker, zo niet ondoenlijk worden.
Daarnaast maakten Leiden en Haarlem zich grote
zorgen over de scheepvaart op hun steden. Na
bedijking kon die alleen nog gebruik maken van
een smalle ringvaart. En als het water bij harde
wind niet langer werd opgezweept, zou dat wel
eens tot een verminderde schuring en daardoor
verzanding van de aanvoerroutes kunnen leiden.
Maar Haarlem was niet alleen beducht voor verzan
ding van het Spaarne, het vreesde ook de gevolgen
van een aanzienlijke verlenging van de vaarroute
van de stad via Oude Wetering naar het stroom
gebied van IJssel en Rijn: "Soo dat de vaert van
Haarlem door den ringsloot veel langer vallen sal
als nu tegenwoordigh over het Meer gheschiet"
(Colevelt alinea 146). Ook voor de waterkwali
teit in de stadsgrachten viel niet veel goeds te
verwachten. Vooral Leiden had te kampen met
sterk vervuild water. De vollerijen van de bloeiende
textielindustrie en de snel toegenomen bevol
kingsomvang waren de grote boosdoeners: "door
de neeringe ende hantwercken die seer vuyl sijn
ende de Stadt Leiden sij Godt lof populeus ende
welvaerende is door de menichte der menschen"
(Colevelt alinea 145).1 Voor de leefbaarheid van de
stad was regelmatige verversing van de stadswa-
teren van levensbelang. De stedelijke bestuurders
waren dan ook fel tegen droogmaking gekant. Toen
de Haarlemse vroedschap door het consortium
werd benaderd, wees zij het voorstel resoluut van
de hand: "deselve bedijckinge soude uytvallen ende
strecken tot eenen totale ruijne, onderganck ende
13
Volgens de gangbare mening stelt dit schilderij het bezoek voor van de prinsen Maurits en Frederik Hendrik aan de pas droog
gevallen Beemster op 4 juli 1612. Leeghwater geeft uitleg. Olieverfschilderij door een ongeïdentificeerde meester, 19e eeuw.
Collectie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
1 Van Tielhof en Van Dam, pp. 160-161. Een sterke groei van het
inwoneraantal en een expansie van de textielnijverheid in de
afgelopen decennia droegen alle bij aan de vervuiling van de
stadsgrachten. De stank in de stad was vooral 's zomers soms
ondragelijk.
Leeghwater en het Haarlemmermeer