Een strafbeker werd overigens niet alleen ingezet
bij versprekingen maar ook voor andere vergrijpen
aan tafel. Wanneer iemand door een speech heen
praatte, interrumpeerde, voor zijn beurt sprak of (in
later tijden) de tafel stiekem verliet om buiten een
sigaret op te steken, wachtte eveneens de strafbe
ker. Gelukkig voor de betrokkene werd de bokaal
dan niet tot de rand gevuld maar slechts met één
glas wijn.
Soms streek de dijkgraaf met de hand over het
hart en greep in om een verspreking te voorkomen.
Zo dreigde in de jaren '90 van de vorige eeuw een
hooggeplaatste gast tijdens het schouwdiner van US
verstrikt te raken in de ingewikkelde heildronk die
voluit luidde: 'Op de groei en de bloei van het
Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen
in Kennemerland ende West-Friesland'. De dijkgraaf
maakte de gast tot diens opluchting attent op de
grote kaart van Dou, die achter het hoofd van de
tafel aan de wand hangt en waarop de naam van
genoemd hoogheemraadschap duidelijk te lezen
staat.
Behalve als initiatiemiddel werd een hensbeker
ook gebruikt om met gasten op andere feestelijke
gebeurtenissen te drinken. Bij het waterschap
Cromstrijen was het bijvoorbeeld gebruikelijk om
de hensbeker aan te bieden aan iemand die een
jubileum vierde. Ook voor het benadrukken van
onderlinge verbondenheid en voor het afdrinken
van twisten ging de hensbeker de tafel rond, waar
bij elke aanwezige er een slok uit nam.
In de collectie van HHNK bevinden zich enkele
prachtige voorbeelden van glazen hensbekers. Van
het waterschap De Schermeer zijn twee exemplaren
overgeleverd die dienst deden in respectievelijk het
Noorder- en het Zuiderpolderhuis. Het Zuiderpol
derhuis bij Driehuizen is inmiddels helaas gesloopt,
het Noorderpolderhuis bij Schermerhorn bleef
gelukkig gespaard. Op de hier afgebeelde hensbe
ker is een fraaie radgravure aangebracht met het
wapen van de Schermer (afb. 30). Dit toont de aarts
engel Michael ('Schermeers beschermer', vermoede
lijk de patroon van de oude parochie Schermer) die
met getrokken zwaard in de rechter- en een schild
met daarop een poldermolen in de linkerhand sym
bool staat voor de altijddurende strijd tegen het
water. Naast de aartsengel zijn wapens gegraveerd
van de families Van Egmond van de Nijenburgh,
Ras, Six van Hillegom, Vladeracken, Schagen, Van
Foreest en onder de engelenvoeten vermoedelijk het
wapen van Van der Lijn. Jacob van der Lijn, presi
dent-schepen van Alkmaar, was hoofdingeland,
heemraad en ten slotte vanaf 1727 secretaris van de
Schermeer. Het wapen van Schagen is vermoedelijk
dat van Simon Schagen, die in 1728 dijkgraaf van de
Schermeer werd. Six van Hillegom's wapen hoort
waarschijnlijk bij hoofdingeland Pieter Six, burge
meester van Amsterdam.
Wellicht was de bokaal een gezamenlijk
Afb. 30. Hensbeker Waterschap de Schermeer. Loodglas
(verm. Engeland); ca. 1730; h. 45 cm., a kelk 16,5 cm.,
0 voet 16 cm. Collectie HHNK.
'T Welvaare van d' Heere
