een prent, of koos iets uit een voorbeeldboek met
ornamentprenten dat elke ambachtsman, van zilver
smid tot houtsnijder, aan zijn klanten kon voorleg
gen. Een mooi voorbeeld van deze praktijk is te zien
op een bokaal die afkomstig is uit het bezit van de
Schermeer (afb. 5). Op dit glas, dat omstreeks 1730
werd gemaakt, is een afbeelding van een hei-instal
latie te zien. In het midden van de voorstelling hijst
een groepje van acht arbeiders onder het toeziend
oog van een opzichter een zwaar heiblok omhoog,
waarmee palen van een schoeiing worden ingesla
gen. In het water zijn links van de heistelling een
bootje met twee mannen en rechts twee huizen
afgebeeld. Uiterst links bevindt zich op de achter
grond een huis op palen. De afbeelding is geplaatst
in een ovale cartouche, waarbinnen de tekst Veel
Handen Licht Werck is aangebracht. De in spitsbo
gen geslepen onderkant van de kelk is kenmerkend
voor Boheems glas.
Deze bokaal kwam overigens pas in 1947 in het
bezit van het Waterschap de Schermeer. In het regis
ter van personen die de hensbekers van de Scher
meer hadden uitgedronken (Reg. Archief Alkmaar,
archief Waterschap Schermeer inv. nr. 1488) wordt
de inwijding van het nieuwe glas met het opschrift
'vele handen licht werk' door poldermeester P. de
Jongh gemeld. De schenker van het glas is onbe
kend, het zou kunnen dat secretaris J. Belonje,
bekend van honderden artikelen en boeken over de
waterstaatsgeschiedenis, het glas bij zijn afscheid in
1947 cadeau deed aan de Schermeer. De zilveren
voet is niet origineel maar stamt vermoedelijk uit
1866, dat jaartal is erop gegraveerd.
Hoewel de gravures op de glazen van HHNK meest
al van zeer hoge kwaliteit zijn, is het grootste deel
van gelegenheidsgravures in de achttiende eeuw
massawerk dat door matig begaafde graveurs werd
uitgevoerd. Soms is het praktisch onmogelijk om te
bepalen of het werk werd uitgevoerd door een
Duitse graveur in dienst van een Nederlands atelier
of dat een gegraveerd glas rechtstreeks, met gravure
en al, uit Duitsland of Bohemen werd geïmporteerd.
Een enkele keer kan een schrijffout in een inscriptie
wellicht het gevolg zijn van een opdracht die in het
buitenland werd uitgevoerd. Het hier afgebeelde
wijnglas (afb. 7) hoort tot het grovere, in Bohemen
vervaardigde, gebruiksgoed. Toch waren er aan het
begin van de achttiende eeuw al beroemde radgra
veurs in de Nederlanden werkzaam, zoals Willem
Otto Robart (1696-1750), die werkzaam was in
Leiden en Den Haag. In Rotterdam beheerde in
dezelfde tijd Johannes Mattheus Kieseling (1691-
1735) samen met zijn Nederlandse echtgenote een
glaswinkel, waar hij ook graveerwerk uitvoerde.
Een van de mooiste glazen van HHNK is wellicht
van zijn hand. Het gaat om het glas met aan de ene
zijde van de kelk het wapen van het Hoogheem
raadschap van de Uitwaterende Sluizen (US) en aan
Afb. 5. Gelegenheidsglas 'Veel Handen Licht Werck'. Glas
(Bohemen); ca. 1730; zilveren voet ca. 1886; h. 38,9 cm.,
o kelk 13 cm., a voet 11,3 cm. Collectie HHNK.
16
'T Welvaare van d' Heere