i'BCifo.
A1H hflt wp-rfc
raji
Een bladzijde uit het 'Notitieboekje van Arbeidsloonen' van Bellis Sr. van de week 27 tot en met 31 december 1920.
Onder 'beroep' noteerde Bellis onderaan bij Jn. Timmerman en T. Smit 'oudje'.
hulpbehoevenden steeg echter snel en al in 1920 stichtte
de afdeling een heus 'Fonds voor Ouden van Dagen'. De
bijdrage moest omhoog naar 50 cent, maar ook hieraan
deed ieder lid zonder morren mee. De inkomsten voor het
fonds bleven echter nog steeds achter bij de uitgaven en
een jaar later werd een progressief tarief ingevoerd. Bij een
loon van 20 gulden of meer werd een gulden ingehouden,
bij een loon van 15 tot 20 gulden 50 cent en bij een loon
van nog geen 15 gulden, zoals bij de jongeren, 15 cent. In
1921 bedroegen de uitkeringen 12 gulden in de week voor
gehuwde en 10 gulden voor alleenstaande oud-dijkwerkers.
In feite leidde de opmerkelijke en zeer solide solidariteit
onder de dijkwerkers al in 1919 tot een zeer vroege vorm
van de AOW en trokken de ouden van dagen in Petten al
van Drees toen daar nog niemand van gehoord had.
Dijkgraaf Cornells Wijdenes Spaans stond uiterst
sympathiek tegenover de getoonde initiatieven in Petten.
Mede door zijn bemiddeling nam het bestuur van NHNK
het besluit elke werknemer in Petten op 65-jarige leeftijd
te ontslaan en hem daarbij een uitkering te verschaffen van
zes gulden per week. Hierdoor konden de bijdragen uit het
Fonds voor ouden van dagen omhoog tot respectievelijk 14
en 12 gulden per week. Het 'eigen' fonds keerde tot 1947,
toen de Algemene Noodwet van Drees van kracht werd
en het fonds in feite overbodig maakte, in totaal ongeveer
80.000 gulden uit. Hierdoor konden tal van oud dijkwerkers
gedurende een periode van bijna 30 jaar profiteren van een
geriefelijke oudedagvoorziening, die geheel was gebaseerd
op onderlinge solidariteit. In 1947 was de slagkracht van
het fonds nog niet helemaal uitgewerkt, want het batig
saldo van dik 8.000 gulden werd geïnvesteerd in de bouw
van negen spiksplinternieuwe bejaardenwoningen in Pet
ten. Hiertoe richtte men een stichting op. NHNK steunde
dit initiatief en in het vijfkoppige bestuur nam Jansma zit
ting. Het complex 'Avondgloren' (het gebouw staat er nog
steeds) was in 1952 een feit. De landelijke vakbond schonk,
als blijk van waardering voor de bijzondere en langjarige
sociale prestaties van het plaatselijke arbeiderscollectief, de
elf bronzen letters van de naam om deze boven de hoofd
ingang te plaatsen. De heer Jac. Mes, officieel de tweede
voorzitter van de vakbond, sprak bij de opening van het
complex, dat wij trots zijn op onze afdeling Petten, die
in de practijk heeft bewezen, dat kameraadschap het hoog
ste goed is'. De dijkwerkers lieten zich ook niet onbetuigd.
Onder leiding van Jansma hadden zij een tafel getimmerd,
die in de hal van het hoofdgebouw werd geplaatst.
"Jaa begint Jan Snip nog eens met z'n sonore
bromstem, "we begonnen toen met een dubbeltje in te leg
gen en dat werd later een gulden, tenminste als je steenzet
ter was, anderen betaalden minder, dacht ik. Dat was allemaal
voor die ouwe mensen, vanzelf. Daar deden we het voor. Als
er los werkvolk kwant, dan zei Jansnta het al van te voren,
ook tegen die lui die van waterstaat kwanten bijvoorbeeld.
We houden zo en zoveel van je weekloon in. Hou daar ntaar
BLAUW BASALT STALEN SPIEREN
27
