Vuurzee aan de Leihoek
Brand te Petten
Dijkmateriaal kan op verschillende manieren verlo
ren gaan. Wegspoelen of -waaien. Of gewoon verslij
ten. Dat gebeurde nu eenmaal. Maar verbranden was
uitzonderlijk, lees het relaas op de voorpagina van de
Schager Courant van woensdag 31 augustus 1927:
Petten stond Zondagnamiddag in het brandpunt
van veler belangstelling. Zware, zwarte rookwol
ken stegen omhoog van een terrein gelegen aan de
Hondsbossche vaart en wekten van verre de indruk
van een onheilspellenden brand, 't Bleek dat door
onvoorzichtigheid van eenige jongens een stapel
creosootpalen van het Hoogheemraadschap vlam
had gevat. In een oogwenk was dit licht ontvlam
bare materiaal een grote vuurzee. Door het kracht
dadig optreden van de 'Hondsbossche mannen',
onder leiding van den heer Jansma en de Zijper
brandweer werd verdere uitbreiding voorkomen. De
schade aan palen en steen wordt geraamd op ruim
1000.
Daar kwant nog wat bij, want op 12 september betaal
de NHNK aan J. v.d. Oord, opperbrandmeester te
Schagerbrug in de Zijpe, voor 10 uren werkloon a één
gulden per uur, verbruikte benzine en het schoonma
ken van de motorbrandspuit en de slangen 22 gulden.
P. Schager was met 48 ntan te hulp geschoten en dat
kostte het hoogheemraadschap 120 gulden.
Dijkgraaf Cornells Wijdenes Spaans. Rust aan het arbeids
front was hem wat waard. Collectie Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier.
1921 nog door dijkgraaf Pieter van Foreest en secretaris
Teengs van het Hoogheemraadschap van de Hondsbossche
ondertekend, onder de arbeidsregeling voor 'het te werk
stellen van en door losse werklieden' voor het tijdvak
van 6 februari tot en met 31 december 1922 plaatsten de
eerste dijkgraaf van NHNK C. Wijdenes Spaans en secretaris
J.P. vanAmstel hun handtekening.
In feite werd het bestaande model in gemoder
niseerde vorm direct overgenomen. Opmerkelijk is dat
de bouwbond in feite optrad als een soort aannemer. De
insteek van de arbeiders was vooral onderlinge solidari
teit en ze sloten daarom een contract voor een hele ploeg
dijkwerkers in los verband. De Pettemers verwoordden dit
principe meer dan eensgezind. Men huldigde het standpunt
'allen of geen', waardoor de hele gemeenschap van het
kleine zeedorp verzekerd kon blijven van enig inkomen.
Tevens bestond er een premiestelsel waardoor de dijkwer
kers extra geld konden verdienen. Geld dat steeds over alle
leden van de ploeg gelijk werd verdeeld. Het hoogheem
raadschap was op deze manier optimaal verzekerd van con
tinu onderhoud per seizoen en goede vorderingen, omdat
het stukloon werd verdiend naar geleverde prestaties en
gedurende het seizoen tussentijds steeds achteraf werd uit
betaald. Een kwestie van synergie zou men tegenwoordig
zeggen.
"Feitelijk stonden we in een soortement onder
aanneming verklaart Jan Bellis nader. "We werkten in een
los verband, maar kwanten altijd met de hele ploeg op.
Naar gelang er werk was, werd iedereen ingedeeld of niet.
Sonts was er voor 30 ntan werk te verdelen en dan gingen
de andere 10 naar huis. En dat premiestelsel was zo dat er
werd bijgehouden hoeveel werk er was gemaakt. In totaal
dan. Of het nou zetwerk was, of palen zetten, of stenen los
sen en zo, dat maakte niet uit. We moesten van alles vast
gestelde hoeveelheden maken en als je daar dan overheen
kwant of het ging vlotter, dan kreeg je premie. Die werd
dan bepaald met Piet Schager van de arbeidersbond, zal ik
ntaar zeggen. Die regelde dat met de dijkbaas. Gert Hollan
der, Jan Timmerman en later Wint de Waard waren daar ook
bij betrokken. En Jansnta vanzelf. We hadden allemaal vast
loon en die premie kwant daar bovenop. Het ntooie was,
dat iedereen uit de ploeg meedeelde, of je nou had mee
gewerkt aan een bepaalde klus of niet. Het loon was voor
jezelf, zal ik ntaar zeggen en de premie deelden we dan met
z'n allen. Daar had iedereen wat aan".
De stukken uit de beginperiode tonen ook de
lonen. Zo werden de heibazen en de steenzetters het best
betaald. In 1921 per week 33 gulden. Kraandrijvers 31 gul
den, dijkwerkers, tangbazen en schippers 30. Ouden van
dagen stonden voor 24 gulden per week genoteerd. De
BLAUW BASALT STALEN SPIEREN
23
