Noordcogh, ja Drechter hondt, springt in de cas Verwikkelingen rond de dijkzorg in West-Friesland en de kaarten van het Groot Proces Inleiding In 1637 werd vanuit Den Haag een bode uitgezonden met een bijzondere opdracht. Hij vertrok naar West-Friesland voor een tocht langs meer dan zestig dorpen en steden. Na voorafgaand klokgelui las hij in elke plaats in gezelschap van een aantal notabelen een plechtige bekendmaking voor. De toehoorders kregen te horen dat onlangs bij de Hoge Raad door de ambachten Drechterland en de Vier Noorder Koggen een proces was aangespannen, met als inzet niets minder dan een herziening van de verstoeling van de Westfriese Omringdijk.1 Dat dit zou uitdraaien op een fundamentele verandering in de wijze van onderhoud van de 126 kilometer lange dijk, kon op dat moment nie mand vermoeden. En dat het tot 1695 zou duren eer de Hoge Raad tot een finale uitspraak kwant evenmin. Het proces zou vanwege het grote belang de geschiede nis ingaan als het 'Groot Proces'. De aanduiding zou ook kunnen slaan op de metersdikke dossiers, die in de archie ven van de strijdende partijen bewaard zijn gebleven. Tot de belangrijkste processtukken behoort een aantal topo grafische kaarten die op last van de Hoge Raad werden opgemaakt. In 1638 maakten de landmeters Pieter van der Meersch en Jan Cornelisz. Schagen kaarten van de zee- kerende gedeelten van de Westfriese Omringdijk. In de jaren 1651-1654 werd heel het binnen de Omringdijk gele gen gebied in kaart gebracht door Johannes Dou en Corne- Enkele stukken uit het metersdikke dossier van het Groot Proces. Regionaal Archief, Alkmaar. lis Lenartsz. Koutter. Deze kaarten, die berusten in het Westfries Archief te Hoorn, nemen in de geschiedenis van de kartograhe van Nederland een bijzondere plaats in.2 Enerzijds door de kwaliteit van de karteringen, anderzijds door hun grote informatieve waarde. Zij tonen een moment opname van West-Friesland op het toppunt van zijn bloei, en van de toenmalige stand van dijkbouw. Grote manuscriptkaart van West-Friesland door Johannes Dou, gemaakt in het kader van de hemelsbrede meting in de jaren 1651-1654. Westfries Archief, Hoorn. EEN GEMENE DIJK? 5

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Kring van Vrienden van de Hondsbossche | 2004 | | pagina 5