De Zwaagdijk gebroken
door de rekening. Ds. Costerus meldt met het nodige gevoel
voor dramatiek hoe in de middag van de vierde de wind
aanwakkerde en wel zodanig dat tijdens de dankdienst
.de glasen rammelden en de Verwulfsels en Daken van
de Kercken kraekten, vermengt met een groote duysternis,
waerom onze herte midden in de Godsdienst lilde en beef
de, vreesende voor nieuwe rampen".61 Die angst werd
bewaarheid. Op 5 december om vijf uur 's ochtends brak
het verse werk te Scharwoude op twee plaatsen door. Het
water lichtte het stro en het wier op en sloeg de palen weg.
Terzijde van het gat in de dijk schuurde ook nog een geul in
het buitenland uit met een breedte van 15 a 20 roeden
(circa 70 m.). Natuurlijk werd deze enorme tegenslag in
Hoorn en elders uitgebreid besproken. Ieder had een eigen
mening over de oorzaken van deze 'Breuke op Breuke
zoals Costerus het noemde. Noordlandt speculeerde dat de
in zee uitgebrachte ankers waarmee de palenrij werd gestut
misschien niet goed vastlagen. Ook had men reeds de
dwarsverbindingen tussen de palen weggehaald en tenslot
te waren mogelijk de katten niet goed afgezonken.62
pen moesten zonder uitstel met alle beschikbare man
kracht hun dijkvak verstevigen. Om te voorkomen dat deze
of gene zich drukte, moest men groepsgewijs onder leiding
van een van de dorpsbestuurders naar de dijk marcheren.
Met name aan het Keern en de Kromme Elleboog was de
situatie door overslaand water kritiek. Het stond daar
"geheel crap" en Wester- en Oosterblokker en Zwaag moes
ten direct bij elkaar 90 man naar de bedreigde plekken stu
ren. Deze dorpen dienden ook ieder vijf wagens met stro te
leveren en Schellinkhout nog eens 15 wagens.6^
Alle moeite was echter tevergeefs. Op 6 december
begaf de Zwaagdijk het op een plek aan het oosteinde van
Zwaag recht tegenover de kerk van Oosterblokker in de
buurt van een oudere doorbraak. Te verbazen hoeft dit
niet. De lange dijk kon moeilijk overal even goed in het oog
worden gehouden en bovendien was de in grote haast aan
gebrachte verhoging weinig solide en erg smal. Even was
er nog de hoop dat het water door de Streekweg gekeerd
zou worden, maar daar liep het al vlot overheen. Te Enkhui
zen werd snel de stadsgracht op diverse plekken met schot-
Door het gat werd bij aanhoudend onstuimig weer zeer
veel water naar binnen geperst en het peil in het over
stroomde gebied liep nog hoger op dan tijdens het springtij
van 15 op 16 november. In Hoorn ging de brandklok weer.
Aan het Keern en de Zwaagdijk spande het erom. De dor-
Van de doorbraken in de Zwaagdijk is er nog slechts één in
het landschap terug te vinden: de Weel tussen Zwaagdijk-
Oost en Zwaagdijk-West. Op 6 december 1675 brak de dijk
vlakbij dit oude wiel opnieuw. Bij de Weel is aan de andere
kant van de Zwaagdijk (foto p. 43) ook nog te zien hoe men
het gat in een boog om de doorbraak heen heeft afgedamd.
Foto's C. de Gooyer.
42
EEN GEMENE DIJK?
