De voorlopige vonnissen van 1648 en 1650
gespoelde 'zwarte' kerkje van Scharwoude en de stadsgalg
(met rad) van Hoorn in de Galgenbocht in de Westerdijk.
P. Boon beschouwt de kaarten uit 1638 inhoudelijk als
"tamelijk betrouwbaar".65 Waarschijnlijk verdienen de
kaarten van Pieter van der Meersch zelfs een hogere waar
dering. Weliswaar is zijn weergave van Enkhuizen erg
schematisch en is de schets van zijn woonplaats Hoorn
sterk gegeneraliseerd, maar voor het overige worden zijn
kaarten toch vooral gekenmerkt door een grote aandacht
voor topografische details. Zo zijn drie zeer kleine stuk
ken gemetselde muur in de dijk ten oosten van Oosterleek,
die in de Demonstratie worden genoemd, inderdaad op de
kaart van Pieter van der Meersch terug te vinden.66 Een
ander voorbeeld is de weergave van enkele huisjes op het
buitendijks land van Schellinkhout. Dit komt overeen met
een omschrijving in een akte uit 8 juli 1655, waarin een
recht van overpad tussen deze huisjes wordt gevestigd.67
Gezicht op het Rode Steen met stadhuis en waag te Hoorn door Isaak Ouwater, 1784. Westfries Museum, Hoorn.
De Demonstratie en de bijbehorende kaarten betekenden
een krachtige ondersteuning van de argumenten van de
eisers. Toch is niet duidelijk welke rol zij verder precies
hebben gespeeld. Op een ongedateerde aantekening wordt
vermeld dat de kaarten in het Hoornse stadhuis ontbraken
"omdat de originele sijn gelecht bij de autenticque stucken
van 't tegenwoordige lopende Groot Proces, en geen copiën
van deselve caerten voorhanden sijn".68 In literatuur wordt
vrij uitvoerig ingegaan op enkele cruciale fases in het Groot
Proces, maar veel minder is bekend over de tussenliggende
periodes. Pas op 30 mei 1648 deed de Hoge Raad een eer
ste belangrijke uitspraak. Daarin werden Drechterland en
de Vier Noorder Koggen in principe in het gelijk gesteld.
Hier werden echter nog geen consequenties aan verbon
den, omdat het rechtscollege eerst meer inzicht in de
'macht, grootte en last' van de landen wenste. Dit was ech
ter een zeer gecompliceerde zaak, die vele jaren zou kun
nen duren. Toch volgde op 4 juni 1650 eindelijk een meer
EEN GEMENE DIJK?
21
