De beginfase van het Groot Proces
Kaart van de Wieringerwaard door Adriaan Anthonisz. uit 1611, uitgave 1744. Sinds de inpoldering van de Wieringerwaard had
den de Schager- en Niedorperkoggen nog maar een klein gedeelte natte zeedijk te onderhouden (op de kaart rechtsonder), dat
bovendien in de luwte van de Oosterdijk van de bedijking lag. Westfries Archief, Hoorn.
WlERINCER VVAI RT
Het Geestmerambacht en de Schager- en Niedorperkoggen
voerden aanvankelijk vooral bezwaren van technische aard
aan. Zij beweerden dat herstoeling niet kon geschieden
zonder herziening van de in 1632 aangepaste verponding.
Deze belasting was namelijk gesteld op een percentage van
de huurwaarde van onroerend goed na aftrek van de dijk-
lasten. De oostelijke ambachten hadden toen dus voordeel
gehad van hun lastige dijken. Bovendien was het volgens de
verweerders niet duidelijk volgens welk principe herstoe
ling zou moeten geschieden. In ieder geval niet morgen-
morgensgelijk, omdat de herziening van de verponding had
geleerd dat de waarde van de landen zeer ongelijk was, en
dus ook hun vermogen om de lasten te dragen.48
De rustige eerste ronde van juridisch touwtrekken werd
ruw verstoord toen West-Friesland op 25 december 1637
ternauwernood aan een watersnoodramp ontsnapte. Om
half drie 's nachts werden in Enkhuizen de noodklokken
geluid en de bevolking opgeroepen om in allerijl met
stenen, zeilen en andere materialen naar de Noorderdijk
van Drechterland te gaan om "de aenstaende apparente
inundatie ende vervolghens de irreparabele scade ende ver-
drenckynghe van veele duysenden menschen ende bestiael"
te voorkomen. Toen de schade kon worden opgenomen,
bleek dat de paalwerken over een lengte van ongeveer 35
meter waren weggeslagen en dat de kruin van dijk daar nog
maar een halve meter hoger was dan de zee bij gewone
vloed.49
Op verzoek van Drechterland en de Vier Noorder
Koggen besloot de Hoge Raad op 15 juni 1638 om de
Omringdijk met eigen ogen te gaan zien. Daartoe werden
twee leden van het college aangewezen: Reinier Pauw, een
lid van de bekende invloedrijke Amsterdamse regentenfami
lie, en Paulus van Asperen. Reinier Pauw was raadsheer
sinds 1621 en werd in 1655 president van de Hoge Raad.50
EEN GEMENE DIJK?
13