De uaarroutes door Noord-Holland naar de Hondsbossche Zeewering. Voor de
opening van de Hondsbossche Sluis te Zaandam moesten de steenschuiten ouer
de Zuiderzee naar het zeegat in Edam of de sluis in Monnickendam paren om de
binnenwateren van het Noorderkwartier in te kunnen.
Men begon echter in 1531 met de kanalisatie van de Rekere,
een oude zeearm van Alkmaar naar de Zijpe. Hierdoor ont
stond de Pettemer- of Hondsbossche vaart. Het jaar daarop
werd een nieuwe sloot gegraven tussen Petten en de
Zeewering. Vervolgens was de poort tussen Zaan en IJ aan de
beurt. Op initiatief van het Hof van Holland -dit had tot 1555
de supervisie over de Zeewering- vond op 5 juni 1533 te Petten
overleg plaats tussen het dijkscollege van de Hondsbossche en
gedeputeerden van een aantal dorpen in de buurt van de
Hogedam "...om te hebben eengroote Sluijse inden dijck uan
Saenerdam binnen den Scou uan Oestzaenen...". De week daarop
vertrok Jan van Schagen, rentmeester van de Hondsbossche,
naar Den Haag. Waarschijnlijk om verslag uit te brengen,
maar in ieder geval om het Hof te verzoeken een commissaris
naar de sluis te zenden voor een inspectie in loco, aangezien
"...die regierders uan Alcmaer noch niet ouergesonden en hadden eenig
bescheijt uan die diepte uande uaert tusschen Saenderdam ende
Alcmaer...". Die informatie was van wezenlijk belang. Als de
route ongeschikt was voor grotere binnenschepen had de
bouw van een grote en kostbare sluis immers geen zin.
Blijkbaar viel het mee, want Van Schagen reisde op 17 juli 1533
met twee commissarissen van het Hof naar Zaandam om
"...inspectie oculair te nemen tuaer men aldaer bequaemst soude mogen
leggen eengroote sluijse uan omtrent xuiij uoeten [ca. 5,5 m.]
luydt..."."
Hierna bleef het evenwel jarenlang stil rond de bouwplannen.
Dat was ongetwijfeld het gevolg van de weer opgelaaide oor
log met Gelre. Nadat dit gewest op 7 september 1543 eindelijk
door Karei V was onderworpen, werden ze weer opgediept.
Het Hof stuurde opnieuw twee commissarissen naar Zaandam
die met de betrokkenen een akkoord moesten zien te sluiten
over de bouw van een nieuwe sluis. Toen bleek ook dat het
niet of niet meer ging om vervanging van het Wormersluisje
van Oostzaan, maar om het Westzaner sluisje, dat "...caduijck
ende uan ouderdom uergaen..." was.'5
In 1506 uierd besloten tot actieue strandverdediging uan de Hondsbossche
Zeewering door middel uan uit hout en stenen opgebouwde hoofden. De aanuoer
uan de benodigde materialen leidde tot het 1 eggen van de Hondsbossche Sluis.
Uit. L. Guicciardini, Omnium Belgi Siue Inferioris Germaniae (1616).
AI Kmaar
Haar.em
Amster
dam